Việc thu phí tham quan di tích lịch sử đang trở thành một vấn đề xã hội nóng hổi. Một bộ phận người dân ủng hộ việc thu phí như một giải pháp nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích lịch sử. Ngược lại, nhiều người lại phản đối, cho rằng những di tích này là tài sản tinh thần chung của cả dân tộc và không thể bị đem ra để mua bán.
Lấy ví dụ điển hình như Khu di tích Quốc gia đặc biệt Ngã ba Đồng Lộc, tỉnh Hà Tĩnh, một địa điểm cách không xa nơi tôi sống. Với vị trí thuận lợi, khu di tích này thường xuyên đón tiếp hàng chục nghìn lượt khách đến dâng hương tưởng niệm và tri ân các anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống vì Tổ quốc. Thế nhưng, việc vận hành và quản lý khu di tích này lại gặp phải rất nhiều khó khăn do thiếu thốn nguồn lực tài chính để duy trì các hoạt động.
Một tấm vé tham quan không chỉ đơn thuần là một khoản thu nhỏ, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích. Rất nhiều quốc gia trên thế giới đã và đang sử dụng nguồn thu này như một giải pháp chính để duy trì hoạt động của các di sản văn hóa và lịch sử của họ. Tuy nhiên, ở Việt Nam, việc thu phí tham quan nhiều di tích vẫn thường vấp phải sự phản ứng từ dư luận xã hội.
Để việc thu phí tham quan trở nên hợp lý và nhận được sự đồng thuận từ xã hội, một số nguyên tắc cần được đảm bảo thực hiện. Trước hết, mục đích thu phí cần phải được minh bạch, công khai, và người dân cần được biết rõ về nguồn thu cũng như việc chi tiêu cho các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị di tích. Hơn nữa, chính sách miễn hoặc giảm phí cần được áp dụng một cách linh hoạt và nhân văn đối với các đối tượng như cựu chiến binh, người có công với cách mạng, người khuyết tật, trẻ em, học sinh – sinh viên, cũng như cư dân địa phương.
Cuối cùng, cần phải có một cái nhìn linh hoạt và thấu đáo để việc thu phí tham quan không trở thành rào cản mà trở thành một cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và trách nhiệm gìn giữ di sản của thế hệ hôm nay dành cho mai sau. Tấm vé tham quan cần được xem như một phần của nỗ lực chung nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của các di tích lịch sử, phục vụ lợi ích của cộng đồng và góp phần giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ.
