Thở đúng cách là một yếu tố quan trọng giúp tăng hiệu quả trao đổi khí, giảm mệt mỏi và thư giãn. Thạc sĩ, bác sĩ Phùng Thị Thơm, khoa Hô hấp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết một số kỹ thuật thở có kiểm soát có thể giúp tối ưu lưu thông khí, hỗ trợ tinh thần và thể chất.

Theo bác sĩ Thơm, kỹ thuật thở chúm môi, thở cơ hoành, Box breathing, Blow as you go và kỹ thuật thở 4-7-8 là những phương pháp hiệu quả. Thở chúm môi, hay còn gọi là thở như khi thổi nến, tạo áp lực dương trong đường thở, giúp giữ cho đường thở không bị xẹp sớm.

Kỹ thuật thở chúm môi góp phần làm giảm thể tích khí cặn trong phổi, cải thiện hiệu quả trao đổi khí, kéo dài thời gian thở ra và giảm cảm giác khó thở. Đặc biệt, thở chúm môi hữu ích cho bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) hoặc hen suyễn, giúp giảm gánh nặng lên cơ hô hấp và tăng chất lượng hô hấp tổng thể.

Cách thực hiện thở chúm môi là nhẹ nhàng hít vào bằng mũi trong khoảng 2 giây, sau đó chúm môi và từ từ thở ra trong khoảng 4-6 giây. Người tập nên lặp lại nhiều lần mỗi khi cần.

Bên cạnh đó, thở cơ hoành là kỹ thuật khuyến khích sử dụng cơ hoành, cơ hô hấp chính, thay vì phụ thuộc vào các cơ hô hấp phụ ở vùng cổ và vai. Khi hít vào, cơ hoành co xuống làm bụng phồng lên, và khi thở ra, cơ hoành giãn ra khiến bụng xẹp lại.

Thở cơ hoành có thể tăng hiệu quả hô hấp và chức năng phổi, nâng cao sức bền thể lực, đồng thời hỗ trợ thư giãn, giảm căng thẳng. Cách thực hiện thở cơ hoành là thả lỏng vai, đặt một tay lên ngực và tay kia lên bụng.

Hít vào bằng mũi trong khoảng 4 giây để bụng phồng, giữ trong 2 giây, sau đó thở ra qua miệng trong khoảng 6 giây, bụng xẹp.

Ngoài ra, các kỹ thuật thở khác như Box breathing (4-4-4-4) giúp làm dịu hệ thần kinh, giảm căng thẳng và tăng tập trung. Blow as you go (thở ra trong lúc vận động) giúp giảm áp lực lên phổi, tiết kiệm năng lượng và hạn chế cảm giác hụt hơi.

Đặc biệt, kỹ thuật thở 4-7-8 với nhịp thở gồm 4 giây hít vào, giữ hơi trong 7 giây và thở ra chậm trong 8 giây, có tác dụng làm dịu hệ thần kinh giao cảm, hỗ trợ giảm lo âu và ngủ ngon hơn.

Bác sĩ Thơm lưu ý người tập cần thực hiện những kỹ thuật đúng cách để trao đổi khí hiệu quả, ổn định tình trạng bệnh, phòng ngừa biến chứng, nâng cao chất lượng sống. Xem thêm thông tin về các kỹ thuật thở tại https://www.artrip.vn/ hoặc tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế để được tư vấn cụ thể.

Yoga từ lâu đã được biết đến với khả năng làm dịu tâm trí và tăng cường sức mạnh cốt lõi, cải thiện tư thế cũng như khả năng giữ thăng bằng của cơ thể. Qua việc thực hiện năm tư thế đơn giản, bạn không chỉ có thể đạt được sự săn chắc cho cơ lõi mà còn nâng cao hiệu quả trong các hoạt động hàng ngày và thể thao. Sự phát triển của cơ lõi không chỉ dừng lại ở việc sở hữu vòng eo lý tưởng mà còn tạo tiền đề cho sự ổn định và linh hoạt trong vận động.

Trung tâm Y tế Harvard đã chỉ ra rằng cơ lõi không chỉ bao gồm cơ bụng mà còn bao gồm các nhóm cơ quan trọng khác như cơ sàn chậu, cơ dựng sống, cơ liên sườn và các cơ quanh cột sống. Việc tăng cường sức mạnh cho nhóm cơ này không chỉ giúp cải thiện khả năng giữ thăng bằng mà còn giúp ngăn ngừa chấn thương hiệu quả.

Yoga nổi lên như một phương pháp nhẹ nhàng và hiệu quả giúp xây dựng sức mạnh cốt lõi mà không cần sử dụng tạ nặng hay máy móc phức tạp. Chuyên gia yoga người Himalaya, Siddhaa Akshar, nhấn mạnh rằng: “Yoga không chỉ đơn thuần là rèn luyện thể chất mà còn giúp kết nối tâm trí và hơi thở. Khi tập trung vào hơi thở trong các tư thế yoga, bạn đang kích hoạt các cơ sâu nhất trong lõi một cách hiệu quả và an toàn.”

Dưới đây là 5 tư thế yoga được đánh giá cao trong việc tăng cường sức mạnh cốt lõi và cải thiện sự cân bằng:

1. Tư thế tấm ván (Phalakasana): Giữ cơ thể ở tư thế chống đẩy với tay đặt dưới vai và chân duỗi thẳng. Siết chặt cơ bụng và giữ thẳng người từ đầu đến gót chân. Lợi ích của tư thế này là tăng cường cơ bụng, vai và ngực, đồng thời cải thiện sức bền toàn thân.

2. Tư thế con thuyền (Navasana): Ngồi thăng bằng trên xương ngồi, nâng chân lên khỏi mặt đất, giữ lưng thẳng và tay duỗi song song với sàn. Tư thế này tập trung vào các cơ bụng sâu, cải thiện khả năng thăng bằng và sự tập trung.

3. Tư thế plank nghiêng (Vasisthasana): Bắt đầu từ tư thế plank cơ bản, chuyển trọng lượng sang một bên tay, nâng tay còn lại lên cao và xếp chồng hoặc bắt chéo hai chân. Lợi ích của tư thế này là tăng cường sức mạnh cơ liên sườn và cải thiện khả năng phối hợp.

4. Tư thế chiến binh III (Virabhadrasana III): Đứng thẳng và dồn trọng lượng vào một chân, nghiêng người về phía trước và nâng chân sau lên, tay duỗi thẳng về phía trước. Tư thế này tác động toàn thân, đặc biệt là cơ chân, lưng và bụng, tăng cường khả năng giữ thăng bằng.

5. Tư thế cây cầu (Setu Bandhasana): Nằm ngửa với đầu gối cong và chân đặt sát hông. Nâng hông lên khỏi sàn, siết cơ mông và bụng. Tư thế này tăng cường phần lưng dưới, mông và vùng bụng, đồng thời mở rộng ngực và kéo giãn cột sống.

Bên cạnh việc thực hiện các tư thế yoga, kỹ thuật thở đúng cách đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả tập luyện. Hãy hít sâu khi vào tư thế, giữ hơi thở ổn định và thở ra khi siết chặt cơ trung tâm. Cách thở này không chỉ tăng hiệu quả tập luyện mà còn giúp tâm trí tỉnh táo và giảm căng thẳng.

Tiến sĩ Dana Santas, chuyên gia thể chất người Mỹ và huấn luyện viên yoga cho các vận động viên chuyên nghiệp, đánh giá cao các tư thế yoga cốt lõi như plank hay chiến binh III. Theo ông, những tư thế này không chỉ giúp tăng sức mạnh mà còn nâng cao hiệu suất thể thao nhờ khả năng phối hợp tốt hơn giữa các nhóm cơ chính.

Nếu bạn mới bắt đầu tập yoga, hãy bắt đầu với mỗi tư thế từ 20-30 giây và tăng dần thời gian khi cơ thể đã thích nghi. Việc duy trì luyện tập thường xuyên không chỉ giúp cải thiện hình thể mà còn nâng cao nhận thức về cơ thể, giúp phòng ngừa chấn thương trong cuộc sống hàng ngày.

Một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí BMJ Evidence-Based Medicine đã chỉ ra rằng các hình thức vận động đơn giản như yoga, thái cực quyền, chạy bộ hay thậm chí chỉ là đi bộ nhẹ nhàng có thể giúp cải thiện đáng kể chứng mất ngủ.

Mất ngủ là tình trạng khó đi vào giấc ngủ, khó duy trì giấc ngủ hoặc thường xuyên tỉnh giấc vào ban đêm kéo dài, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Các nhà nghiên cứu tại Trung Quốc đã phân tích tổng hợp 22 thử nghiệm lâm sàng với sự tham gia của 1.348 bệnh nhân và 13 biện pháp khác nhau nhằm cải thiện giấc ngủ.

Trong đó, có 7 phương pháp luyện tập thể chất cụ thể, gồm yoga, thái cực quyền, đi bộ hoặc chạy bộ, kết hợp thể dục nhịp điệu và rèn luyện sức mạnh, tập tạ riêng lẻ, thể dục nhịp điệu kết hợp trị liệu và các bài tập aerobic hỗn hợp. Kết quả cho thấy phương pháp yoga đặc biệt hiệu quả, giúp kéo dài thời gian ngủ thêm gần 2 giờ và giảm thời gian thức giấc sau khi đã ngủ xuống gần 1 giờ.

Đi bộ hoặc chạy bộ cũng được ghi nhận có tác dụng làm giảm mức độ nghiêm trọng của chứng mất ngủ, trong khi thái cực quyền giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ. Các nhà khoa học cho rằng các bài tập yoga với trọng tâm là nâng cao nhận thức cơ thể và kiểm soát nhịp thở có thể hỗ trợ cải thiện các triệu chứng lo âu, trầm cảm, hai yếu tố thường ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.

Với thái cực quyền, kỹ thuật này tập trung vào việc điều hòa hơi thở và thư giãn cơ thể, đồng thời có thể giúp tăng cường khả năng kiểm soát cảm xúc. Ngoài ra, nghiên cứu cũng cho thấy việc đi bộ hoặc chạy bộ có thể làm giảm nồng độ hormone căng thẳng cortisol và tăng cường melatonin – loại hormone đóng vai trò điều hòa chu kỳ giấc ngủ.

Các tác giả cho biết phát hiện từ nghiên cứu này tiếp tục củng cố tiềm năng trị liệu của các hình thức vận động thể chất trong điều trị chứng mất ngủ. Với các ưu điểm như chi phí thấp, ít tác dụng phụ và dễ tiếp cận, các phương pháp như yoga, thái cực quyền, đi bộ hay chạy bộ rất phù hợp để tích hợp vào hệ thống y tế cơ sở và các chương trình chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu cũng lưu ý rằng một số thử nghiệm trong phân tích vẫn còn hạn chế về mặt phương pháp luận. Dù vậy, nghiên cứu vẫn cung cấp bằng chứng so sánh toàn diện về hiệu quả của các hình thức vận động thể chất trong việc cải thiện chất lượng giấc ngủ ở người mắc chứng mất ngủ.

Nhóm nghiên cứu cũng kêu gọi cần có thêm các thử nghiệm quy mô lớn hơn với chất lượng cao để khẳng định và mở rộng kết luận hiện tại. Ngoài các biện pháp vận động, nghiên cứu cũng xem xét những phương pháp không dùng thuốc khác như liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT), châm cứu, massage và thay đổi lối sống. Nhiều thử nghiệm chỉ ra rằng CBT hiệu quả hơn và có tác dụng lâu dài hơn thuốc trong điều trị mất ngủ.