Matcha – Lá Trà Xanh Tươi Sáng Trong Văn Hóa Ẩm Thực Đương Đại

Trong những năm gần đây, matcha đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực đương đại. Từ các chuỗi cửa hàng chuyên matcha đến những thương hiệu phổ biến như Starbucks hay Dunkin’ Donuts, tất cả đều đã đưa món nước matcha latte vào thực đơn của mình. Tuy nhiên, liệu bạn có đang thưởng thức matcha ‘đúng chuẩn’? Sự khác biệt giữa matcha ‘chuẩn’ và matcha thương mại là rất lớn.

Chất Lượng Matcha – Nguồn Nguyên Liệu Quan Trọng

Matcha cao cấp có màu xanh tươi sáng, kết cấu mịn và vị umami đậm đà. Trong khi đó, loại matcha thương mại hay sản xuất số lượng lớn thường có màu ngả vàng hoặc nâu xỉn, thô và vị đắng rõ rệt. Chất lượng bắt đầu ngay từ nguồn nguyên liệu: matcha ngon được làm từ những lá trà non, được trồng dưới bóng râm, hái bằng tay vào đầu mùa xuân và nghiền bằng đá theo mẻ nhỏ.

Trải Nghiệm Matcha Nguyên Chất Tại Các Quán Cafe Độc Lập

Nhiều quán cafe độc lập đã ‘nâng cấp’ cách sử dụng matcha để pha chế ra những đồ uống sáng tạo, đồng thời giúp cho khách hàng có những trải nghiệm chân thực nhất có thể với đồ uống matcha nguyên chất. Một số thương hiệu matcha độc lập như 12 Matcha tại New York phục vụ các món đồ uống từ matcha được làm từ trà hái tay, thu hoạch lần đầu tại một trang trại cao cấp ở Uji, Nhật Bản. Khách hàng của 12 Matcha sẽ trực tiếp chứng kiến ly matcha của mình được đánh tay cẩn thận bởi nhân viên được đào tạo bài bản, như một nghi lễ thu nhỏ.

Tương Lai Của Ngành Công Nghiệp Matcha Truyền Thống

Tuy nhiên, ngành công nghiệp matcha tại Nhật Bản đang thích nghi với nhu cầu mới về bột trà chất lượng cao. Sự quan tâm dành cho matcha truyền thống là không đủ để duy trì ngành này. Ông Marc Ooika, chủ sở hữu Ooika – quán matcha được xem là truyền thống nhất nước Mỹ, cho biết: ‘Tương lai của matcha truyền thống phụ thuộc vào thị trường phương Tây.’ Khi ngành công nghiệp matcha tại Nhật Bản đang thích nghi với nhu cầu mới về bột trà chất lượng cao, thì việc ngày càng có nhiều quán matcha đích thực xuất hiện chỉ còn là vấn đề thời gian.

Thị trường matcha đã trải qua một sự bùng nổ đáng kể trong năm vừa qua tại Việt Nam, với người tiêu dùng sẵn sàng chi hơn 220 tỷ đồng để mua các sản phẩm matcha trên các sàn thương mại điện tử. Trong đó, bột matcha để pha uống là sản phẩm được ưa chuộng nhất, đạt doanh số 170 tỷ đồng. Sự phổ biến của matcha đã khiến nhiều người tiêu dùng, như Hoàng Dung, 22 tuổi tại TP.HCM, sẵn sàng chi khoảng 7-8 triệu đồng trong hơn một năm qua để mua các loại bột matcha. Không chỉ dừng lại ở đó, Trúc Thanh, 23 tuổi, cũng sẵn sàng chi 140.000-150.000 đồng cho mỗi ly matcha tại quán và hàng triệu đồng để mua bột matcha về nhà tự pha.

Metric.vn đã đưa ra số liệu cho thấy từ tháng 1/2024 đến tháng 6 vừa qua, doanh số của các sản phẩm matcha trên các sàn thương mại điện tử đã đạt 226,4 tỷ đồng, với sản lượng 2,8 triệu sản phẩm. Shopee là nền tảng dẫn đầu với doanh số gần 165 tỷ đồng, trong khi TikTok Shop xếp sau với doanh số gần 58 tỷ đồng. Về nguồn gốc, matcha Nhật Bản vẫn giữ vững ngôi vương trên thị trường, với 88 tỷ đồng được chi cho các sản phẩm matcha từ Nhật Bản.

Tuy nhiên, nhu cầu matcha tăng mạnh trên toàn cầu đã khiến các nhà sản xuất matcha phải tìm cách xoay xở nguồn cung. Nắng nóng kỷ lục tại Nhật Bản trong năm qua đã làm sản lượng trà xanh matcha sụt giảm nghiêm trọng, đẩy giá thành tăng lên mức cao nhất từ trước đến nay. Điều này đã buộc một số cửa hàng bán bột matcha tại Nhật Bản phải giới hạn số lượng mua matcha của khách hàng.

Chị Minh Thùy, chủ chuỗi đồ uống chuyên về matcha Kocha Matcha Spot, cho biết lượng khách ở cả 3 chi nhánh đều tăng gấp đôi so với thời điểm mới khai trương. Tuy nhiên, thị trường matcha biến động đã khiến nguồn cung matcha bị ảnh hưởng. Hiện tại, các dòng matcha trung bình tại cửa hàng có mức phí nhập vào dao động 4.000-5.000 đồng/gram, trong khi những loại cao cấp hơn có thể lên đến 15.000-20.000 đồng/gram. Chị Thùy cũng bày tỏ sự sẵn lòng thử bột trà xanh Việt Nam hay Đài Loan nếu chất lượng tương đương matcha Nhật Bản.

Trên các sàn thương mại điện tử, sản phẩm matcha có xuất xứ Đài Loan có nhiều tiềm năng, với tổng doanh số từ đầu năm ngoái đến nay khoảng 12 tỷ đồng. Theo chị Thùy, với lợi thế chi phí nguyên liệu rẻ, bột trà xanh Việt Nam hay Đài Loan sẽ là lựa chọn hợp lý cho các cửa hàng quy mô nhỏ hoặc không chuyên về matcha.

Xuất khẩu trà xanh của Nhật Bản (bao gồm matcha) đã tăng 25% về giá trị, đạt 36,4 tỷ yen (252 triệu USD) trong năm 2024, chủ yếu nhờ nhu cầu ngày càng tăng đối với các loại trà bột như matcha. Về khối lượng, xuất khẩu trà xanh tăng 16%. Hiệp hội Trà Nhật Bản Toàn cầu cho biết tại một phiên đấu giá hồi tháng 5 ở Kyoto, giá Tencha đã chạm mức kỷ lục 8.235 yen (khoảng 57 USD) một kg, tăng 170% so với năm trước và vượt xa mức kỷ lục trước đó là 4.862 yen (khoảng 34 USD) vào năm 2016.