Hà Nội đang tích cực đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quy hoạch đô thị, với mục tiêu trở thành một đô thị thông minh, hiện đại và bền vững. Thành phố đã và đang ứng dụng các công nghệ tiên tiến như GIS, BIM, AI và IoT trong quy hoạch, nhằm tạo ra một hệ sinh thái quy hoạch hiện đại. Tại đây, mọi công trình, tuyến đường, mạng lưới hạ tầng được mô hình hóa 3D, đánh giá vòng đời, kết nối dữ liệu thời gian thực và hỗ trợ ra quyết định nhanh chóng, chính xác.

Hà Nội đã đặt mục tiêu đến năm 2026 sẽ số hóa 100% hồ sơ quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch phân khu trên nền GIS. Đến năm 2030, toàn bộ dữ liệu quy hoạch kỹ thuật và kiến trúc của thành phố sẽ được GIS hóa và cung cấp công khai trên nền tảng tra cứu trực tuyến. Điều này không chỉ là bước tiến về mặt kỹ thuật, mà còn khẳng định cam kết về minh bạch và cải cách hành chính của chính quyền đô thị hiện đại.

Các chuyên gia cho rằng, ứng dụng công nghệ số trong quy hoạch không chỉ để xây nhiều hơn, nhanh hơn, mà còn để phát triển hài hòa hơn, bền vững hơn. Đó là tư duy quy hoạch mới mà Hà Nội cần theo đuổi. PGS.TS Trần Hải Dương, chuyên gia công nghệ đô thị, nhấn mạnh rằng, Hà Nội đang cần xây dựng một hệ sinh thái dữ liệu thông minh, tích hợp GIS, AI, IoT với Big Data để phục vụ quy hoạch, giám sát và dự báo phát triển đô thị.

Theo lộ trình được Sở Quy hoạch – Kiến trúc Hà Nội công bố, thành phố đặt ra các cột mốc cụ thể: giai đoạn 2025-2026 sẽ hoàn tất số hóa toàn bộ hồ sơ quy hoạch phân khu, quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch hạ tầng kỹ thuật cấp thành phố; giai đoạn 2027-2030 sẽ mở rộng mô hình hóa dữ liệu BIM cho các công trình công cộng, tuyến đường, hạ tầng kỹ thuật chủ chốt; giai đoạn 2030-2035 sẽ triển khai nền tảng tra cứu dữ liệu mở toàn thành phố, kết nối quy hoạch với dữ liệu dân cư, giao thông, môi trường trên nền GIS – BIM – AI.

Tầm nhìn xuyên suốt của lộ trình này là xây dựng một hệ thống ‘bản sao số’ toàn diện cho đô thị Hà Nội, nơi mỗi quyết định quy hoạch đều có căn cứ từ dữ liệu, mô phỏng, phân tích và đánh giá chính sách theo thời gian thực. Để thành công, thành phố cần không chỉ dừng lại ở đầu tư công nghệ, mà còn phải cải cách đồng bộ về thể chế, đào tạo nhân lực, xây dựng văn hóa minh bạch hóa dữ liệu và kết nối cộng đồng.

Thiết kế đô thị – Nghệ thuật kiến tạo không gian sống nhân văn

Trong các thành phố lớn, việc tạo ra những con đường, quảng trường và không gian công cộng hấp dẫn trở thành một phần không thể thiếu trong quá trình phát triển đô thị. Đó là kết quả của ngành Thiết kế đô thị, một lĩnh vực còn tương đối mới mẻ nhưng đang ngày càng khẳng định vai trò quan trọng của mình trong việc tạo dựng nền tảng cho sự phát triển đô thị bền vững.

Ngành Thiết kế đô thị không chỉ đơn thuần tập trung vào việc vẽ đường, quy hoạch phố mà còn hướng đến việc kiến tạo trải nghiệm sống trong từng mét vuông không gian đô thị. Tại Việt Nam, nơi đang đô thị hóa nhanh chóng, ngành này đang đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra những không gian đô thị không chỉ đáp ứng nhu cầu về nhà ở mà còn mang lại chất lượng cuộc sống tốt hơn cho cư dân.

Thiết kế đô thị thực chất là nghệ thuật sắp đặt đô thị theo cách con người cảm nhận, tương tác và gắn bó. Người làm nghề này cần có tư duy đa chiều, từ thiết kế không gian, phân tích hành vi cư dân, đến hiểu biết về lịch sử, văn hóa địa phương và biến đổi khí hậu. Họ phải tìm ra lời giải cho những câu hỏi như: Làm sao để người già có thể đi bộ ra công viên một cách dễ dàng? Làm sao để trẻ em có thể tự chơi một cách an toàn ngay dưới chân nhà?

Hiện nay, tại Khoa Quy hoạch đô thị và nông thôn, ngành Thiết kế đô thị được giảng dạy với tinh thần liên ngành – đổi mới – sát với thực tiễn. Sinh viên không chỉ được trang bị kiến thức lý thuyết về quy hoạch, kiến trúc, cảnh quan, mà còn được tiếp cận với các môn học về tâm lý đô thị, hành vi cộng đồng, quản lý không gian công cộng.

Sinh viên ngành Thiết kế đô thị sau khi tốt nghiệp có thể làm việc ở nhiều lĩnh vực, từ các công ty tư vấn quy hoạch, kiến trúc, thiết kế cảnh quan đến các ban quản lý phát triển đô thị, phòng quy hoạch của các quận/huyện. Đặc biệt, trong bối cảnh các thành phố lớn đang hướng tới ‘thành phố đáng sống, thành phố thông minh, thành phố vì con người’, vai trò của người thiết kế đô thị ngày càng được đánh giá cao.

Chọn ngành Thiết kế đô thị là chọn cách sống có ý nghĩa, dung hòa giữa sáng tạo và trách nhiệm. Đây không phải là ngành học đi tìm cái tôi nghệ thuật riêng lẻ, mà là nơi người học phải kết nối với xã hội, lắng nghe đời sống, và giải quyết vấn đề không gian bằng sự nhạy cảm và tri thức chuyên môn.