Trong bối cảnh hiện nay, dân số Việt Nam đang phải đối mặt với một thách thức lớn khi Tổng tỷ suất sinh (TFR) vào năm 2024 đã giảm xuống còn 1,91 con/phụ nữ, mức thấp nhất trong lịch sử. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này được cho là do giá nhà đất tăng cao, khiến người trẻ không thể “an cư” và từ bỏ kế hoạch lập gia đình, sinh con. Một xu hướng mới đang hình thành một cách lặng lẽ, đó là “Thế hệ 3 Không” – Không nhà, Không hôn nhân, Không sinh con.

Xã hội đang tiến nhanh đến trạng thái “xã hội ít trẻ em” và nguy cơ rơi vào bẫy “già hóa trước khi giàu”. Kinh nghiệm từ nhiều quốc gia cho thấy rằng mức sinh giảm sâu rất khó phục hồi. Một trong những nguyên nhân thầm lặng nhưng quan trọng dẫn đến đà giảm sinh là giá nhà đất tăng cao không kiểm soát. Tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, nhà ở đã vượt xa tầm với của người trẻ. Không ít người trẻ từ bỏ giấc mơ lập gia đình, chọn sống một mình, làm nghề tự do, tận hưởng trải nghiệm cá nhân.

Theo một khảo sát, có tới 62% người trẻ cho biết họ trì hoãn kết hôn vì lý do tài chính, trong đó nhà ở là mối lo lớn nhất. Điều này cho thấy áp lực về tài chính, đặc biệt là về nhà ở, đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyết định lập gia đình của người trẻ. Hệ lụy của tình trạng này là suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực đóng góp vào bảo hiểm, y tế, và áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi tăng mạnh.

Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số từ năm 2011. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Con số này dự báo sẽ lên tới 18 triệu vào năm 2030, chiếm 25% dân số. Điều này đặt ra một thách thức lớn cho việc chăm sóc sức khỏe và đảm bảo an sinh xã hội cho thế hệ người cao tuổi.

Chính sách nhà ở không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn là điều kiện tồn tại của một quốc gia trong tương lai. Đã đến lúc cần nhìn thẳng vào vấn đề và hành động quyết liệt để giải quyết tận gốc vấn đề nhà ở, động lực cốt lõi để người trẻ an cư, lạc nghiệp và sinh con. Việc này không chỉ giúp giải quyết thách thức về già hóa dân số mà còn đảm bảo sự phát triển bền vững của nền kinh tế và xã hội.

Xu hướng nghỉ hưu sớm đang trở thành một phần ngày càng phổ biến trong cuộc sống của giới trẻ Việt Nam. Trên mạng xã hội, nhiều hình ảnh về các bạn trẻ tự nhận ‘nghỉ hưu non’, sống tối giản, chuyển về quê làm nông, kinh doanh nhỏ hoặc du lịch dài ngày đã xuất hiện và thu hút sự chú ý của cộng đồng. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực mà xu hướng này mang lại, nó cũng tiềm ẩn nhiều hệ lụy nếu như người trẻ không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng.

Một bộ phận người trẻ đã chủ động chọn con đường ‘nghỉ hưu non’ sau khi tích lũy được tài chính và kinh nghiệm, từ đó rút lui khỏi áp lực công việc và tìm kiếm cuộc sống tự do, chậm rãi hơn. Đằng sau quyết định từ bỏ sự ổn định ấy là những câu chuyện đầy suy tư về việc đánh đổi, khủng hoảng và hành trình tìm lại giá trị sống mà họ đã trải qua.

Mai Thu Huệ, 34 tuổi, Trưởng phòng pháp chế của một ngân hàng lớn tại Hà Nội, là một trong những người trẻ đã chọn đường ‘nghỉ hưu non’. Cô bất ngờ xin nghỉ việc để trở về quê nhà ở Phú Thọ, bắt đầu cuộc sống trồng rau, tư vấn pháp lý tự do. Huệ chia sẻ rằng cô đã cảm thấy kiệt quệ sau đại dịch COVID-19 và quyết định nghỉ ngơi để bảo vệ sức khỏe và tìm lại giá trị sống.

Nguyễn Viết Khang, 31 tuổi, cũng là một kỹ sư phần mềm đã chọn ‘nghỉ hưu non’. Anh từ chức, xách ba lô rời phố thị, dựng nhà gỗ giữa đồi chè ở Thái Nguyên. Khang chia sẻ rằng anh đã cảm thấy mệt mỏi với công việc và quyết định thay đổi để tìm lại cuộc sống cân bằng.

Ngô Ngọc Châu, 35 tuổi, kiểm toán viên cấp cao tại một công ty trong nhóm Big4, cũng đã chọn ‘nghỉ hưu non’. Cô nghỉ việc để tạm dừng guồng quay cũ và tạo cho mình không gian mới. Châu cho biết rằng cô đã chuẩn bị kỹ lưỡng về tài chính và kỹ năng để có thể ‘nghỉ hưu non’.

Theo các chuyên gia, để thực hiện được ‘nghỉ hưu non’, người trẻ cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về tài chính, kỹ năng và tâm lý. Quy tắc 25 là một trong những công cụ giúp tính toán số tiền cần cho giai đoạn nghỉ hưu. Theo đó, bằng cách tiết kiệm và đầu tư 50% đến 70% thu nhập cho đến khi số tiền bạn có được bằng 25 lần số tiền tiêu dùng trong một năm là lúc bạn đạt ngưỡng độc lập tài chính. Việc áp dụng quy tắc này đòi hỏi sự kỷ luật và một kế hoạch cụ thể, lâu dài.

Vì thế, việc nghỉ hưu sớm không chỉ đơn giản là bỏ việc và sống cuộc sống tự do, mà còn liên quan đến việc lập kế hoạch, quản lý tài chính một cách thông minh và đảm bảo sự ổn định trong cuộc sống lâu dài. Điều quan trọng là mỗi người cần dựa trên hoàn cảnh và nhu cầu cá nhân để đưa ra quyết định phù hợp, tránh những hệ lụy không mong muốn.