Ngày nay, không gian mạng đã trở thành một mặt trận chiến lược mới, đòi hỏi Việt Nam phải nhanh chóng làm chủ công nghệ lõi để bảo vệ chủ quyền số. Tại Hội nghị Sơ kết công tác 6 tháng đầu năm của Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia, Đại tướng Lương Tam Quang, Bộ trưởng Bộ Công an, Chủ tịch Hiệp hội, đã đưa ra những chỉ đạo quan trọng về vai trò của Hiệp hội trong bối cảnh mới.

Theo Bộ trưởng Lương Tam Quang, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ đã khiến không gian mạng trở thành hạ tầng thiết yếu cho mọi hoạt động của đời sống quốc gia. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra những thách thức về an toàn, an ninh mạng như tấn công có tổ chức, rò rỉ dữ liệu cá nhân, thao túng thông tin. Các hệ thống thông tin trọng yếu, dữ liệu cá nhân, nền tảng số của cơ quan nhà nước, doanh nghiệp đang đối mặt với nguy cơ rất lớn bị tấn công và thao túng.

Trước những thách thức này, Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia đã thể hiện vai trò tiên phong, chủ động tham gia vào quá trình kiến tạo một môi trường số an toàn. Bộ trưởng đánh giá cao những bước tiến của Hiệp hội trong 6 tháng đầu năm, bao gồm tổ chức các cuộc gặp mặt, tọa đàm, góp ý xây dựng pháp luật, tuyên truyền chính sách, tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn và xây dựng nền tảng đào tạo trực tuyến nCademy. Hiệp hội cũng đang tích cực chuẩn bị cho Lễ ký Công ước Hà Nội về phòng chống tội phạm trên không gian mạng.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng thẳng thắn chỉ ra rằng Hiệp hội vẫn còn khoảng cách rất xa so với thực tiễn để thực hiện sứ mệnh và tầm nhìn đã xác định. Bộ trưởng nhấn mạnh mục tiêu cao hơn của Hiệp hội là để an ninh mạng trở thành động lực cho xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, kiến tạo nền công nghiệp an ninh mạng của Việt Nam.

Để đạt được mục tiêu đó, Bộ trưởng đề ra nhiều định hướng quan trọng. Trước hết, Hiệp hội cần tập trung vào việc làm chủ, tự chủ về công nghệ và sản phẩm. Bộ Công an đang được giao chủ trì phát triển công nghiệp an ninh và Bộ trưởng mong muốn có sự hỗ trợ, đóng góp về nguồn lực và nhân lực từ Hiệp hội để tạo ra những sản phẩm cụ thể hoặc giải pháp cụ thể do chính Việt Nam làm chủ.

Bộ trưởng cũng đề nghị Hiệp hội tập trung vào phát triển các chuyên gia, kỹ sư trong lĩnh vực an ninh mạng, xây dựng bộ chỉ số an toàn an ninh mạng của Việt Nam và phấn đấu đạt thứ hạng cao trên bản đồ thế giới để thu hút đầu tư. Hiệp hội cần tích cực tuyên truyền về phát triển khoa học, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, và phát triển công nghiệp an ninh mạng.

Hiệp hội cũng cần đóng góp vào việc sửa đổi Luật An ninh mạng, hợp nhất Luật An ninh mạng 2018 và Luật An toàn thông tin mạng 2015 tại kỳ họp thứ 10 của Quốc hội vào tháng 10 tới. Bộ trưởng tin tưởng rằng, Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia sẽ ngày càng phát triển vững mạnh, khẳng định vai trò và vị thế trong quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Bộ Công an đề xuất các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ thư điện tử và lưu trữ dữ liệu phải tích hợp hệ thống lọc phần mềm độc hại trong toàn bộ quá trình gửi, nhận và lưu trữ thông tin. Đề xuất này được nêu trong dự thảo Luật An ninh mạng sửa đổi, hiện đang được lấy ý kiến từ các bộ, ngành.

Dự luật được xây dựng trên cơ sở hợp nhất hai văn bản pháp luật hiện hành là Luật An toàn thông tin mạng (2015) và Luật An ninh mạng (2018). Một trong những điểm mới đáng chú ý của dự thảo là quy định cụ thể về việc phòng ngừa, phát hiện và xử lý phần mềm độc hại.

Theo đó, các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ thư điện tử, truyền đưa và lưu trữ thông tin phải triển khai hệ thống giám sát, lọc mã độc trong suốt quá trình vận hành, đồng thời có trách nhiệm báo cáo cho cơ quan chức năng có thẩm quyền. Các nhà cung cấp dịch vụ Internet cũng phải thực hiện các biện pháp ngăn chặn hành vi phát tán phần mềm độc hại.

Các cơ quan, tổ chức và cá nhân có trách nhiệm tuân thủ hướng dẫn kỹ thuật của cơ quan quản lý nhà nước để đảm bảo an toàn thông tin. Dự thảo luật cũng đưa ra định nghĩa phần mềm độc hại là các chương trình có khả năng gây rối loạn hệ thống thông tin hoặc thực hiện các hành vi xâm nhập trái phép như sao chép, chỉnh sửa, xóa dữ liệu trong hệ thống.

Ở Việt Nam, với tốc độ phát triển Internet nhanh nhất thế giới và dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về số lượng tên miền quốc gia, cùng với việc tiến tới mô hình chính phủ điện tử toàn diện, dân số trẻ, trình độ học vấn cao và tỷ lệ sử dụng điện thoại thông minh, mạng xã hội cùng các nền tảng trực tuyến ở mức cao, đã đặt ra những thách thức mới về an ninh mạng.

Quốc gia này cũng thường xuyên nằm trong top 10 nước có lưu lượng dữ liệu xuyên biên giới lớn nhất toàn cầu. Tuy nhiên, thực tế cho thấy an ninh mạng vẫn đang đối mặt nhiều rủi ro nghiêm trọng, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, trật tự xã hội và quyền lợi hợp pháp của người dân, tổ chức.

Các cuộc tấn công mạng, hoạt động gián điệp mạng và tình trạng rò rỉ, mất mát thông tin bí mật Nhà nước ngày càng tinh vi và phức tạp. Tin tặc liên tục nâng cấp mã độc, triển khai các chiến dịch tấn công có chủ đích nhằm vào hệ thống mạng của các cơ quan Trung ương, doanh nghiệp lớn và tập đoàn trọng điểm.

Trước tình hình này, Bộ Công an nhấn mạnh sự cần thiết phải khẩn trương hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường quản lý nhà nước trong lĩnh vực an ninh mạng và siết chặt công tác phòng, chống tội phạm công nghệ cao, đặc biệt là hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân. Chính phủ dự kiến sẽ trình Quốc hội xem xét, thông qua dự thảo luật này tại kỳ họp thứ 10 diễn ra vào cuối năm nay.