Phát triển logistics xanh đang trở thành một trong những giải pháp quan trọng giúp các doanh nghiệp tăng khả năng cạnh tranh và đạt được mục tiêu phát triển bền vững trong bối cảnh hiện nay. Tuy nhiên, quá trình “xanh hóa” logistics đang đối mặt với nhiều thách thức cần được giải quyết.

Theo các chuyên gia, tăng trưởng xanh và phát triển bền vững đã trở thành xu thế chung toàn cầu và là yêu cầu tất yếu trong giai đoạn hiện nay. Về chi phí logistics, với sự đầu tư mạnh mẽ của Chính phủ vào hạ tầng giao thông và việc doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ mới, chi phí logistics tại Việt Nam đang được cải thiện tích cực, hiện ở mức khoảng 16-18% GDP.

Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050 đã đặt mục tiêu “xanh hóa” các ngành kinh tế, thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng bền vững về môi trường và công bằng xã hội. Trong đó, “phát triển logistics xanh” là một trong số các nhiệm vụ được giao cho các bộ, ngành liên quan trong bản chiến lược này.

Tuy nhiên, việc xanh hóa logistics là một hành trình đầy thách thức. Các doanh nghiệp logistics đang chịu sức ép ngày càng lớn phải chuyển đổi sang mô hình phát triển xanh và bền vững, đặc biệt là với cam kết tại COP26 về phát thải ròng bằng ‘0’ vào năm 2050.

Một trong những rào cản chính là chi phí đầu tư cao, với khoảng 90% doanh nghiệp logistics là vừa và nhỏ (SME), việc đầu tư vào phương tiện xanh hay công nghệ thân thiện môi trường là thách thức lớn. Hạ tầng chưa theo kịp, cơ sở hạ tầng cho phương tiện vận tải xanh còn hạn chế, khiến việc triển khai gặp khó khăn.

Để phát triển logistics xanh, các chuyên gia cho rằng cần có sự đồng hành từ chính sách và tài chính. Cần khuyến khích tài chính xanh và các cơ chế hợp tác công – tư; ưu đãi thuế và miễn trừ pháp lý, đặc biệt trong lĩnh vực xe điện (EV).

Ở góc độ cơ quan quản lý, để chuyển đổi sang logistics xanh, cần tập trung chuyển đổi năng lượng, các phương tiện vận chuyển sử dụng năng lượng điện tái tạo, hydrogen, LNG…; khuyến khích chuyển đổi phương tiện sang đường thủy, đường sắt có năng lượng vận tải lớn.

Với doanh nghiệp, cần xây dựng chiến lược phù hợp với định hướng phát triển xanh; nâng cấp và mở rộng hệ thống kho bãi, đầu tư các trang thiết bị hiện đại; ưu tiên sử dụng các phương tiện vận tải thân thiện với môi trường; chia sẻ và nỗ lực hợp tác; áp dụng công nghệ mới và ứng dụng AI để tối ưu hóa hoạt động; xây dựng mô hình logistics xanh tích hợp.

Việc tích hợp logistics xanh trong doanh nghiệp Việt Nam là xu hướng tất yếu, được thúc đẩy bởi 4 yếu tố then chốt: Chính sách quốc gia và cam kết tăng trưởng xanh; áp lực thị trường và nhận thức môi trường ngày càng cao; vai trò nền tảng của hạ tầng logistics; chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ.

Ngày 25/7/2025, tại TP. Hồ Chí Minh, Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương) đã tổ chức Diễn đàn Logistics 2025 với chủ đề ‘Giải pháp logistics cho chuỗi cung ứng bền vững – ổn định’. Sự kiện này đã thu hút hơn 250 đại diện từ các cơ quan quản lý nhà nước, hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp logistics, xuất khẩu và các chuyên gia trong nước và quốc tế.

Diễn đàn diễn ra trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu đang đối mặt với nhiều biến động. Mục đích của diễn đàn là phân tích các xu hướng vận hành chuỗi cung ứng hiện đại, thảo luận về giải pháp kết nối liên vận, logistics đa phương thức và tăng cường năng lực thích ứng của doanh nghiệp Việt Nam. Thông qua sự kiện này, các chuyên gia và doanh nghiệp có cơ hội trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả logistics và ổn định chuỗi cung ứng.

Phát biểu khai mạc, Phó Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường nước ngoài Nguyễn Thảo Hiền nhấn mạnh vai trò quan trọng của logistics trong việc ổn định chuỗi cung ứng, nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy xuất khẩu. Bà Hiền cũng đề cập đến nhu cầu phát triển logistics đồng bộ với chiến lược phát triển thị trường, thông qua vận tải đa phương thức và hiện đại hóa hệ thống cảng. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu chi phí và thời gian vận chuyển mà còn góp phần bảo vệ môi trường và tăng cường tính bền vững của chuỗi cung ứng.

Tại diễn đàn, các chuyên gia và doanh nghiệp đã trình bày và thảo luận về các vấn đề liên quan đến logistics, bao gồm tổng quan tình hình logistics hiện tại, thách thức và cơ hội phát triển, kinh nghiệm quy hoạch và vận hành cảng, và giải pháp tối ưu chuỗi cung ứng. Các đại biểu tham dự đều đồng thuận nhận định rằng doanh nghiệp logistics Việt Nam đang chủ động đổi mới phương thức vận hành, mở rộng hợp tác quốc tế và tận dụng công nghệ để nâng cao năng lực cạnh tranh. Điều này phản ánh bước chuyển mình tích cực của ngành logistics trong việc thích ứng với bối cảnh toàn cầu cũng như yêu cầu ngày càng cao từ các thị trường xuất nhập khẩu.

Diễn đàn cũng là cơ hội để các cơ quan quản lý, hiệp hội ngành hàng, chuyên gia và doanh nghiệp trong nước và quốc tế trao đổi cởi mở và thực chất về các vấn đề liên quan đến logistics và chuỗi cung ứng. Thông qua các cuộc thảo luận và trình bày, diễn đàn đã cung cấp một cái nhìn toàn diện về tình hình logistics hiện tại và các giải pháp cần thiết để phát triển ngành logistics một cách bền vững.

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, việc phát triển logistics đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Diễn đàn Logistics 2025 là một trong những sự kiện quan trọng nhằm thúc đẩy sự phát triển của ngành logistics Việt Nam, đồng thời góp phần ổn định và phát triển chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thông tin thêm về diễn đàn có thể được tìm thấy tại https://www.mw.vn/ hoặc https://www.베트남.go.vn/ .

Logistics xanh đang trở thành chiến lược sống còn đối với các doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động và cạnh tranh ngày càng gay gắt. Tuy nhiên, việc triển khai logistics xanh vẫn còn nhiều thách thức, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Chuyển đổi xanh trong hoạt động logistics không còn là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu tất yếu, quyết định sức cạnh tranh và thậm chí là yếu tố sống còn của doanh nghiệp trong quá trình hội nhập toàn cầu. Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam hiện đứng thứ 43 trong bảng xếp hạng Chỉ số hiệu quả logistics toàn cầu. Tuy nhiên, thực tiễn triển khai vẫn còn cách khá xa chính sách.

Các doanh nghiệp Việt Nam đang gặp nhiều rào cản trong việc triển khai logistics xanh, bao gồm chi phí cao, thiếu thông tin và chính sách hỗ trợ. Để thực hiện chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và tối ưu hóa quy trình vận hành, các doanh nghiệp cần có sự hỗ trợ thiết thực từ các cơ quan quản lý nhà nước. Hệ thống pháp lý chưa đầy đủ và thiếu tính liên kết để hỗ trợ logistics xanh. Dù Chính phủ đã có Chiến lược phát triển kinh tế tuần hoàn, Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, hay Dự thảo Luật Giao thông đường bộ sửa đổi có đề cập đến hạ tầng hỗ trợ phương tiện xanh, nhưng việc triển khai còn chậm và thiếu liên kết.

Chuyển đổi xanh đòi hỏi chi phí đầu tư không nhỏ và các doanh nghiệp cũng gặp thách thức khi lựa chọn công nghệ cũng như thiếu đội ngũ chuyên gia am hiểu và đủ năng lực thực hiện. Hơn nữa, nhận thức, thói quen và hạ tầng hiện tại vẫn chưa đáp ứng yêu cầu phát triển phương tiện vận chuyển xanh.

Nền kinh tế toàn cầu đang biến động mạnh mẽ kéo theo xu hướng tái cấu trúc và dịch chuyển chuỗi cung ứng. Lĩnh vực logistics cũng theo đó chịu áp lực chuyển đổi sâu rộng chưa từng có, buộc doanh nghiệp phải thích ứng kịp thời để tồn tại giữa biến động.

Bên cạnh đó, Chính phủ các nước và các tổ chức quốc tế đã đưa ra những mục tiêu giảm phát thải chặt chẽ, như: Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon, các sáng kiến từ Gói Fit for 55 của Liên minh châu Âu (EU) đến lộ trình giảm carbon của Tổ chức Hàng hải quốc tế (IMO)… buộc doanh nghiệp logistics phải xanh hóa quy trình và hướng tới mục tiêu Net Zero…

Để triển khai logistics xanh, các doanh nghiệp cần chủ động chuyển đổi để tồn tại. Quá trình xanh hóa logistics tại Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức, nhất là khi các doanh nghiệp muốn tiếp cận sâu hơn vào thị trường EU.

Các doanh nghiệp châu Âu đã chủ động triển khai nhiều giải pháp cụ thể tại Việt Nam như sử dụng năng lượng mặt trời tại kho vận, văn phòng; triển khai đội xe giao nhận xanh; tích hợp công cụ số để tối ưu lộ trình, tiết kiệm nhiên liệu và giảm phát thải… Đây là chiến lược dài hạn giúp tối ưu vận hành và nâng cao hiệu quả kinh tế.

Tuy nhiên, các hạn chế như hạ tầng logistics tại Việt Nam chưa đồng bộ, một số chính sách, quy định thiếu nhất quán… khiến doanh nghiệp gặp nhiều vướng mắc khi áp dụng vào thực tế.

Phát triển xanh là quá trình không thể thuê ngoài mà cần sự chung tay giữa doanh nghiệp, Chính phủ và các bên liên quan. Với việc cải thiện nhận thức, nguồn lực tài chính, kỹ năng và kinh nghiệm cùng sự đồng bộ chính sách và thống nhất quan điểm, Việt Nam hoàn toàn có thể tiến rất nhanh.

Điều cốt lõi là thúc đẩy mô hình logistics tích hợp đa phương thức. Cùng với đó, xây dựng hành lang chính sách và tài chính bền vững để hỗ trợ doanh nghiệp thực thi chuyển đổi một cách thực chất.

Một số doanh nghiệp đang triển khai mô hình mới tại Việt Nam, tích hợp nhà ga hàng hóa hàng không, kho ngoại quan, kho thường và các giải pháp giao thông kết nối xuyên biên giới. Đây là mô hình chưa phổ biến trong khu vực nhưng có tiềm năng tạo ra lợi thế cho Việt Nam trong chuỗi cung ứng quốc tế.

Tuy nhiên, chuyển đổi xanh của doanh nghiệp chỉ thực sự hiệu quả khi có sự đồng hành từ chính sách và tài chính. Do đó cần khuyến khích tài chính xanh và các cơ chế kết hợp công – tư, từ các tổ chức tài chính quốc tế như IFC, WB và hệ thống ngân hàng trong nước.