Chuyển đổi số đang trở thành yếu tố sống còn đối với sự tồn tại và phát triển của các doanh nghiệp, đặc biệt là trong bối cảnh cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ. Tuy nhiên, việc ứng dụng công nghệ vào hoạt động sản xuất và kinh doanh vẫn còn nhiều thách thức, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Một trong những điểm nghẽn quan trọng mà các doanh nghiệp đang phải đối mặt là vấn đề nhân lực.

Ông Phạm Đức Nghiệm, Phó Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ), cho rằng nhiều doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ đang gặp khó khăn trong việc tìm kiếm và áp dụng công nghệ phù hợp do thiếu vốn đầu tư và người đủ trình độ để vận hành. Để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua rào cản này, các chuyên gia cho rằng cần triển khai cơ chế ‘chuyển đổi từng bước’. Doanh nghiệp không cần thay đổi toàn bộ quy trình cùng lúc mà có thể bắt đầu từ những nghiệp vụ dễ áp dụng như hóa đơn điện tử, kế toán online, quản lý bán hàng…

Bên cạnh đó, việc phối hợp giữa Nhà nước, doanh nghiệp công nghệ và các tổ chức giáo dục để tổ chức các chương trình đào tạo thực hành, học online, cấp chứng chỉ… là rất cần thiết. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp có thể tiếp cận với công nghệ mới và nâng cao trình độ cho người lao động. Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Minh Tân, Giám đốc Viện Nghiên cứu và Phát triển Ứng dụng các hợp chất thiên nhiên, Đại học Bách khoa Hà Nội, Nhà nước nên tạo ra một số chương trình trọng điểm, có kinh phí và lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ đào tạo qua đấu thầu để doanh nghiệp tư nhân có khả năng thiết kế những khóa học, chương trình học bổ sung và phổ thông hóa các kỹ năng mới cho người yếu thế trong thị trường việc làm mới.

Một yếu tố quan trọng khác là cần khuyến khích doanh nghiệp công nghệ tham gia phát triển giải pháp công nghệ thân thiện với người dùng. Phần mềm phải dễ sử dụng, giao diện đơn giản, thậm chí tích hợp tính năng điều khiển bằng giọng nói để người lao động phổ thông cũng có thể làm quen nhanh chóng. Dự báo khoảng 70% công việc truyền thống tại Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng đáng kể từ sự phát triển của AI trong thập kỷ tới. Các nhà cung cấp giải pháp công nghệ nhận định, AI sẽ là công nghệ chủ đạo định hình tương lai hoạt động doanh nghiệp tại Việt Nam trong 5-10 năm tới.

Để hình thành nguồn lực mới, doanh nghiệp cần xây dựng lộ trình chuyển đổi số có lồng ghép yếu tố phát triển con người; doanh nghiệp và người lao động cần đầu tư vào học tập và nâng cao kỹ năng số. Xây dựng một hệ sinh thái nhân lực thích ứng công nghệ không chỉ dựa vào nỗ lực riêng của doanh nghiệp mà giáo dục đại học chính là mắt xích đầu tiên góp phần định hình tư duy, nền tảng tri thức và thái độ nghề nghiệp cho người lao động tương lai. Nhân lực không thể tách rời tổng thể các yếu tố như cấu trúc nền kinh tế, định hướng chính sách vĩ mô và năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp. Chất lượng nguồn nhân lực chịu tác động trực tiếp từ cách mà nền kinh tế được tổ chức, điều tiết và định hướng phát triển.

Muốn hình thành một lực lượng lao động phù hợp với thời đại công nghệ, cần đồng bộ giữa chính sách phát triển nhân lực và các chính sách kinh tế-công nghệ. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, bao gồm Nhà nước, doanh nghiệp, và các tổ chức giáo dục, để tạo ra một môi trường hỗ trợ và thúc đẩy sự phát triển của nguồn nhân lực trong thời đại công nghệ.

Phong trào ‘Bình dân học vụ số’ đang ngày càng lan tỏa mạnh mẽ trên địa bàn tỉnh Sơn La, với mục tiêu chính là nâng cao năng lực số và kỹ năng sử dụng thiết bị, ứng dụng công nghệ thông tin cho người dân ở mọi tầng lớp và độ tuổi. Đây là bước đi quan trọng trong việc xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển của chính quyền số, xã hội số, kinh tế số và công dân số theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Người dân Sơn La đã bắt đầu được hướng dẫn sử dụng điện thoại thông minh và các ứng dụng số, dữ liệu số trong công tác chuyên môn. Lực lượng Công an tỉnh Sơn La cũng đã đặt ra mục tiêu cụ thể trong việc nâng cao năng lực số, kiến thức công nghệ và kỹ năng sử dụng các ứng dụng số, dữ liệu số trong công tác chuyên môn. Cụ thể, đến hết năm 2026, 100% lãnh đạo, cán bộ, chiến sĩ Công an tỉnh sẽ được phổ cập kiến thức cơ bản về chuyển đổi số và kỹ năng số theo Khung năng lực số trong công an nhân dân.

Đoàn thanh niên tỉnh Sơn La cũng đã tích cực hưởng ứng phong trào ‘Bình dân học vụ số’ với nhiều hoạt động thiết thực. Khoảng 78% số thanh thiếu nhi đã được tiếp cận các hoạt động nâng cao năng lực số do đoàn, hội các cấp triển khai. Bên cạnh đó, 67% số thanh niên sử dụng dịch vụ công trực tuyến và 83% số thanh niên sử dụng tài khoản thanh toán điện tử. Đội tình nguyện trực tiếp tại cơ sở với hơn 4.000 thành viên sẽ đóng vai trò là lực lượng chủ công trong việc triển khai phong trào ‘Bình dân học vụ’ nhằm phát huy tinh thần và nhiệt huyết của tuổi trẻ để phổ cập kiến thức cơ bản về chuyển đổi số.

Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La đã ban hành kế hoạch triển khai và thực hiện ‘Bình dân học vụ số’ với những chỉ tiêu cụ thể. Trong năm 2025, tỉnh phấn đấu 80% cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong các cơ quan nhà nước và các tổ chức chính trị – xã hội trên địa bàn tỉnh có hiểu biết về chuyển đổi số, kiến thức và kỹ năng số, sử dụng được các nền tảng và dịch vụ số phục vụ công việc.

Để đạt được những mục tiêu đã đặt ra, đòi hỏi không chỉ là sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền mà còn là sự chủ động học hỏi và thích nghi của từng người dân. Phong trào ‘Bình dân học vụ số’ sẽ trở thành một văn hóa học tập suốt đời, nơi mỗi người dân tự nguyện nâng cao năng lực số của bản thân để không bị tụt lại trong hành trình chuyển đổi số quốc gia. Thông qua đó, người dân có thể tiếp cận được những kiến thức và kỹ năng số cần thiết, sẵn sàng thích nghi và hòa nhập vào xã hội số đang phát triển nhanh chóng hiện nay.

Trước những thách thức và cơ hội của thời đại số, tỉnh Sơn La đang tích cực triển khai nhiều biện pháp để nâng cao nhận thức và kỹ năng số cho người dân. Với sự chung tay của chính quyền, đoàn thể và người dân, phong trào ‘Bình dân học vụ số’ tại Sơn La hứa hẹn sẽ đạt được những kết quả tích cực, góp phần vào sự phát triển bền vững của địa phương và cả nước.

Việc tích cực tham gia vào phong trào ‘Bình dân học vụ số’ giúp người dân nâng cao kiến thức và kỹ năng số, từ đó có thể tiếp cận được nhiều cơ hội mới trong học tập, làm việc và cuộc sống hàng ngày. Đây cũng là cách thức để người dân tham gia vào quá trình chuyển đổi số quốc gia, xây dựng và phát triển một xã hội số hiện đại và văn minh.