Ngày 17/7, tại Hà Nội, họa sĩ Lê Thiết Cương, một trong những nhân vật tiêu biểu của hội họa đương đại Việt Nam, đã ra đi, hưởng thọ 64 tuổi. Sự ra đi đột ngột của ông đã để lại những tiếc nuối sâu sắc trong lòng bạn bè, giới nghệ sĩ và công chúng yêu nghệ thuật.

Lê Thiết Cương là một người nghệ sĩ đã sống một cuộc đời tài hoa và phóng khoáng, luôn duy trì một tinh thần lạc quan và tràn đầy năng lượng, dù rằng cuộc sống riêng tư của ông có nhiều gập ghềnh. Ông được biết đến như một tri kỷ của nhiều nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu, diễn viên, hoa hậu… và đã biến căn nhà số 39 Lý Quốc Sư (Hà Nội) thành một điểm hẹn quen thuộc của văn nghệ sĩ cả nước.

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, người bạn thân thiết của Lê Thiết Cương, đã chia sẻ về giây phút tiễn biệt ông: “Khi mấy anh em chúng tôi vào bệnh viện, Cương nói: Cầm tay tôi đi. Tôi cầm tay Cương và biết đó là lần cuối. Dù các bác sĩ không thể can thiệp gì thêm, Cương vẫn nhất quyết ở lại bệnh viện với hy vọng mong manh. Cương không đầu hàng, vẫn kiên cường đối mặt với lằn ranh sinh tử, đúng như tính cách bền bỉ, bất khuất đã theo anh suốt cuộc đời.”

Nhà thơ Lê Thiếu Nhơn gọi sự ra đi của Lê Thiết Cương là “Lê Thiết Cương trở về miền tối giản của riêng mình”. Theo anh, từ tranh sơn dầu đến sơn mài, Lê Thiết Cương đã giữ vững phong cách riêng – chất liệu truyền thống, kỹ thuật truyền thống, nhưng tạo hình hiện đại, nghiêng về đồ họa, với những mảng phẳng và đậm nhạt sâu sắc.

Trong suốt cuộc đời làm nghệ thuật, Lê Thiết Cương đã sống một cuộc đời nghiêm khắc và cao độ. Ông từng thừa nhận: “Một đời làm nghệ thuật vẽ được mấy tranh đẹp, nhầm lẫn, sai lầm, mò mẫm là chính, hoang mang, ảo tưởng là chính… Nhưng đó là cuộc sống – có hay có dở, có thăng có trầm và nghệ thuật cũng sinh động như vậy”.

Người nghệ sĩ ấy đã lặng lẽ rời khỏi thế gian, nhưng như nhà thơ Hữu Việt mượn lời Gabriel García Márquez để nói: “Người ta không chết khi trái tim ngừng đập, mà là khi bị lãng quên”. Lê Thiết Cương sẽ không bị lãng quên. Ông sẽ tiếp tục sống, qua những bức tranh, câu chữ, buổi trò chuyện nghệ thuật và trong ký ức của những người ở lại.

Họa sĩ Lê Thiết Cương, một trong những nghệ sĩ hàng đầu của Việt Nam, đã qua đời vào tối ngày 17-7 tại Hà Nội sau một thời gian chống chọi với căn bệnh ung thư. Sự ra đi của ông để lại nỗi tiếc thương sâu sắc cho người thân, bạn bè trong giới nghệ thuật và văn chương.

Lê Thiết Cương sinh năm 1962 tại Hà Nội, bắt đầu học hội họa từ nhỏ và sau đó tham gia quân ngũ. Sau khi rời quân ngũ, ông theo học thiết kế mỹ thuật tại Trường đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội. Ra trường năm 1990, ông sớm tìm được con đường riêng cho mình và thành danh với hội họa tối giản.

Hội họa tối giản của Lê Thiết Cương được hình thành từ mối quan tâm đặc biệt với đạo Phật và mỹ học tối giản của thiền và tư tưởng Á Đông. Ông đã học được rất nhiều từ người thầy của mình, nhà thơ Đặng Đình Hưng, và đã ‘rơi vào tối giản’ từ cú đẩy của người thầy lớn.

Không chỉ là một họa sĩ tài năng, Lê Thiết Cương còn là một người yêu quý tài năng và trọng tài. Ông đã tổ chức nhiều triển lãm giới thiệu và hỗ trợ cho các họa sĩ trẻ. Ông cũng đã làm nhiều cuốn sách ý nghĩa cho bạn bè tài năng, bao gồm cả những cuốn sách tập hợp các bài viết và ảnh quý giá.

Lê Thiết Cương cũng có tình bạn thân thiết với nhiều nghệ sĩ hàng đầu, bao gồm nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, nhà thơ Thụy Kha và nhà điêu khắc Đinh Công Đạt. Ông có khả năng tụ hội được văn nghệ sĩ nhiều thế hệ ở quanh mình và đã lập lại được một phần ‘truyền thống’ quan hệ mật thiết giữa các giới như tiền bối.

Trong sự nghiệp hội họa của mình, Lê Thiết Cương đã tổ chức 26 triển lãm cá nhân trong nước và nước ngoài từ năm 1991 cùng nhiều triển lãm nhóm. Ông có các phẩm trong bộ sưu tập của Bảo tàng Nghệ thuật Singapore (SAM), Bảo tàng Royal de Mariemont (Vương quốc Bỉ) và Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Ông cũng từng đoạt 2 giải thưởng Good Design Award (Nhật Bản) trong các năm 2003-2004, 2005-2006.

Lê Thiết Cương đã ra đi trong yêu thương ngọt lành, để lại một di sản nghệ thuật và văn hóa phong phú cho Việt Nam.