Trung Quốc vừa công bố một nỗ lực cấp trung ương quan trọng nhằm đảo ngược cuộc khủng hoảng dân số đang ngày càng trầm trọng. Quyết định này được đưa ra sau khi nước này cho phép các gia đình sinh con thứ ba. Chính phủ Trung Quốc đã thông báo rằng họ sẽ chi trả trợ cấp nuôi con hằng năm ở mức 3.600 nhân dân tệ (tương đương 500 USD) cho mỗi trẻ em sinh từ ngày 1/1/2025 trở đi, cho đến khi trẻ tròn ba tuổi – không phân biệt là con thứ mấy trong gia đình. Trẻ em sinh trước thời điểm trên nhưng vẫn chưa đủ 3 tuổi cũng sẽ được hưởng trợ cấp dựa trên số tháng còn lại.

Đây là lần đầu tiên chính phủ trung ương Trung Quốc ban hành một chương trình trợ cấp nuôi con trên phạm vi toàn quốc. Hơn 20 tỉnh thành trên khắp Trung Quốc đã từng thử nghiệm trợ cấp nuôi con ở nhiều cấp độ địa phương khác nhau. Chính sách này được đưa ra trong bối cảnh dân số Trung Quốc đã suy giảm trong ba năm liên tiếp, năm 2024 giảm 1,39 triệu người, còn 1,4083 tỷ người.

Các mô hình nhân khẩu học của Liên hợp quốc dự đoán rằng dân số Trung Quốc có thể giảm từ khoảng 1,4 tỷ người hiện nay xuống còn 800 triệu người vào năm 2100. Hàng chục năm thực thi nghiêm ngặt chính sách một con không chỉ làm giảm tỷ lệ sinh mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến tư tưởng xã hội và niềm tin vào việc sinh con.

Nhiều chuyên gia cảnh báo rằng đà phục hồi này có thể chỉ là tạm thời và không đồng đều, trong bối cảnh đà tăng trưởng kinh tế chậm chạp, bất ổn gia tăng, chi phí nuôi con cao ngất ngưởng, cạnh tranh khốc liệt và bất bình đẳng giới sâu sắc tiếp tục là những rào cản lớn đối với quyết định sinh con của các cặp vợ chồng.

Tuy nhiên, chính sách này được xem là một bước ngoặt lớn trong việc chuyển tiền trực tiếp đến hộ gia đình và có thể đặt nền tảng cho các hình thức hỗ trợ tài khóa lớn hơn trong tương lai. Trên thực tế, nhiều chính quyền địa phương đã triển khai các khoản trợ cấp nhằm khuyến khích sinh con.

Hiện đã có hơn 20 chính quyền cấp tỉnh tại Trung Quốc thực hiện các chính sách trợ cấp nuôi con. Dân số Trung Quốc không chỉ suy giảm mà còn đang già hóa nhanh chóng, làm dấy lên lo ngại về tương lai của hệ thống lương hưu quốc gia.

Tuổi thọ trung bình của người Nhật Bản tiếp tục duy trì ở mức cao, với phụ nữ Nhật Bản giữ vị trí dẫn đầu trong 40 năm liên tiếp. Theo báo cáo mới được Bộ Y tế và Lao động Nhật Bản công bố, tuổi thọ trung bình của phụ nữ Nhật Bản trong năm 2024 là 87,13 tuổi, giảm nhẹ 0,01 tuổi so với năm trước. Trong khi đó, nam giới Nhật Bản có tuổi thọ trung bình là 81,09 tuổi, không thay đổi so với năm trước đó.

Mặc dù giảm nhẹ, nhưng tuổi thọ trung bình của phụ nữ Nhật Bản vẫn giữ vững vị trí đầu bảng trong số các quốc gia và vùng lãnh thổ có thống kê và công bố số liệu tuổi thọ của người dân. Nam giới Nhật Bản có tuổi thọ trung bình xếp thứ 6, sau một số nước như Thụy Điển, Thụy Sĩ, Na Uy…

Báo cáo của Bộ Y tế và Lao động Nhật Bản cũng chỉ ra rằng, tỷ lệ chết do các bệnh tim mạch đã giảm đáng kể, trong khi các ca tử vong do tuổi già sức yếu gia tăng nhanh chóng. Đồng thời, tỷ lệ người cao tuổi, từ 65 tuổi trở lên, trong cơ cấu dân số của nước này đã tăng lên mức 30% – cao nhất từ trước đến nay. Người từ 75 tuổi trở lên đang chiếm khoảng 18% tổng dân số.

Các chuyên gia dự tính, với tốc độ dân số lão hóa và giảm tự nhiên 14 năm liên tiếp như hiện nay, đến năm 2040, tỷ lệ người cao tuổi của Nhật Bản sẽ là khoảng 35% và có thể cao hơn. Chính phủ Nhật Bản đang coi đây là tình trạng khẩn cấp ở cấp độ quốc gia và đang áp dụng nhiều biện pháp đồng bộ để giải quyết. Bộ Y tế và Lao động Nhật Bản đang tích cực triển khai các chính sách nhằm hỗ trợ người cao tuổi và cải thiện tình hình dân số.

Tình trạng lão hóa dân số đang trở thành một thách thức lớn đối với Nhật Bản, một quốc gia với nền kinh tế lớn và dân số già. Chính phủ Nhật Bản đang phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc tìm kiếm giải pháp để giải quyết tình trạng này, bao gồm tăng cường hỗ trợ cho người cao tuổi, cải thiện hệ thống y tế và tạo điều kiện cho người trẻ tuổi có thể cân bằng giữa công việc và gia đình. Một số chuyên gia cũng đề xuất rằng, Nhật Bản cần có những chính sách nhằm tăng tỷ lệ sinh sản và thu hút lao động nước ngoài để bù đắp cho sự thiếu hụt lao động do dân số già gây ra.

Xu hướng dân số thế giới đang trải qua những biến động đáng kể, và các dự báo gần đây cho thấy rằng nhiều quốc gia sẽ chứng kiến sự thay đổi lớn trong dân số trong những thập kỷ tới. Một trong những khái niệm quan trọng trong lĩnh vực dân số là “đỉnh dân số”, đề cập đến mức dân số cao nhất mà một nền kinh tế đạt được trước khi bắt đầu giảm. Dự báo mới nhất cho thấy rằng Mỹ, nền kinh tế lớn nhất thế giới, có thể chưa đạt đỉnh dân số trong thế kỷ này, ngụ ý rằng dân số Mỹ sẽ tiếp tục tăng sau năm 2100.

Dữ liệu từ Báo cáo Triển vọng Dân số Thế giới năm 2024 của Liên hợp quốc cung cấp thông tin chi tiết về thời điểm đạt đỉnh dân số của 40 nền kinh tế trên thế giới. Báo cáo này đã tính đến các yếu tố quan trọng như tỷ lệ sinh, tỷ lệ tử vong và dân số nhập cư ròng để đưa ra dự báo chính xác. Dự báo cho thấy nhiều quốc gia châu Phi, bao gồm Nigeria, Ethiopia và Cộng hòa Dân chủ Congo, sẽ tiếp tục tăng trưởng dân số trong nhiều thập kỷ tới và đạt đỉnh vào cuối thế kỷ này. Điều này cho thấy rằng châu Phi sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc định hình tương lai dân số toàn cầu.

Ngược lại, dân số tại phần lớn các nền kinh tế châu Á và châu Âu đang ổn định hoặc bắt đầu xu hướng giảm. Điều này đặt ra những thách thức mới cho các quốc gia trong việc quản lý và phát triển nguồn nhân lực, cũng như đảm bảo các dịch vụ xã hội và kinh tế cho dân số đang giảm. Riêng Việt Nam, theo dự báo, sẽ đạt đỉnh dân số khoảng 110 triệu dân vào năm 2049. Thông tin này đặt ra những thách thức và cơ hội cho Việt Nam trong việc quản lý và phát triển nguồn nhân lực, cũng như đảm bảo các dịch vụ xã hội và kinh tế cho dân số tăng.

Việc hiểu và nắm bắt được xu hướng dân số sẽ giúp các quốc gia, trong đó có Việt Nam, có thể đưa ra những quyết sách phù hợp để phát triển bền vững trong tương lai. Dự báo dân số không chỉ giúp các quốc gia chuẩn bị cho những thách thức và cơ hội mà dân số mang lại mà còn giúp họ xây dựng những chiến lược phát triển toàn diện và bền vững. Do đó, việc theo dõi và phân tích xu hướng dân số trở nên ngày càng quan trọng trong việc định hình tương lai của các quốc gia trên thế giới.

Nhìn chung, dự báo dân số thế giới cho thấy rằng các quốc gia sẽ trải qua những biến động đáng kể trong dân số trong những thập kỷ tới. Việc hiểu và nắm bắt được xu hướng dân số sẽ giúp các quốc gia đưa ra những quyết sách phù hợp để phát triển bền vững trong tương lai. Với Việt Nam, việc đạt đỉnh dân số vào năm 2049 sẽ mang lại những thách thức và cơ hội mới, và việc chuẩn bị cho những thay đổi này sẽ giúp Việt Nam xây dựng một tương lai phát triển bền vững.