Trong bối cảnh thương mại điện tử (TMĐT) và kinh doanh trên nền tảng số đang bùng nổ mạnh mẽ, ngành Thuế đã chủ động triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để hoàn thiện hành lang pháp lý và nâng cao hiệu quả quản lý thuế. Điều này không chỉ giúp đảm bảo công bằng và minh bạch trong thực thi nghĩa vụ với ngân sách của người nộp thuế mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển lành mạnh của nền kinh tế số.

TMĐT tại Việt Nam đang tăng trưởng nhanh chóng về quy mô, hình thức và ứng dụng công nghệ. Sự xuất hiện của các hình thức mới như livestream bán hàng, thực tế ảo, giao dịch qua thuê bao viễn thông và các loại hình tài sản số đang đặt ra những thách thức mới trong công tác quản lý thuế. Trước yêu cầu này, ngành Thuế đã chủ động phối hợp với các bộ, ngành liên quan để xây dựng và trình Chính phủ ban hành các văn bản quan trọng nhằm tăng cường năng lực quản lý.

Cụ thể, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 117/2025/NĐ-CP quy định quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử, nền tảng số, hộ và cá nhân kinh doanh. Bộ Tài chính cũng ban hành Quyết định số 1928/QĐ-BTC phê duyệt Kế hoạch thực hiện Chỉ thị số 18/CT-TTg về thúc đẩy TMĐT và tăng cường quản lý thuế.

Song song với việc hoàn thiện khung pháp lý, ngành Thuế đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền và vận động người nộp thuế tuân thủ tự giác. Cục Thuế đã gửi thư ngỏ tới hơn 10 triệu người dùng ứng dụng eTax Mobile và các cá nhân có hoạt động kinh doanh trên nền tảng số. Chiến dịch truyền thông này đã nhận được sự hưởng ứng tích cực, số lượng người liên hệ với cơ quan thuế để kê khai và nộp thuế từ hoạt động TMĐT tăng mạnh.

Ngành Thuế cũng tiếp tục triển khai các tiện ích hỗ trợ kê khai và nộp thuế điện tử, phát triển Cổng thông tin điện tử dành cho hộ và cá nhân kinh doanh. Đồng thời, đẩy mạnh hướng dẫn sử dụng hóa đơn điện tử đối với hoạt động TMĐT, livestream bán hàng.

Quản lý thuế TMĐT hiệu quả không thể thiếu cơ sở dữ liệu đầy đủ và công nghệ phân tích hiện đại. Ngành Thuế đã đẩy mạnh phối hợp liên ngành nhằm kết nối, chia sẻ dữ liệu với các bộ, ngành và đơn vị liên quan. Cục Thuế đang nghiên cứu và thiết kế hệ thống tiếp nhận, sắp xếp, tổng hợp, phân tích dữ liệu lớn (Big Data) về TMĐT và tăng cường ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để xử lý dữ liệu.

Nhờ các giải pháp đồng bộ và hiệu quả, thu thuế từ TMĐT và kinh tế số trong 6 tháng đầu năm 2025 đã đạt 98 nghìn tỷ đồng, tăng 58% so với cùng kỳ năm 2024. Cụ thể, đã có 159 nhà cung cấp nước ngoài đăng ký, kê khai và nộp thuế qua Cổng điện tử với tổng số thu 5,7 nghìn tỷ đồng, tăng 41% so với cùng kỳ. Gần 93.000 tổ chức và cá nhân hoạt động TMĐT đã nộp tổng cộng 88,6 nghìn tỷ đồng; 130.000 hộ và cá nhân kinh doanh nộp 1,7 nghìn tỷ đồng qua Cổng thông tin điện tử.

Trong thời gian tới, ngành Thuế sẽ tiếp tục triển khai quyết liệt Nghị định 117/2025/NĐ-CP, kết hợp chặt chẽ giữa hoàn thiện pháp luật, nâng cao năng lực quản lý, đổi mới phương pháp tiếp cận và tận dụng sức mạnh công nghệ để quản lý toàn diện hoạt động kinh doanh TMĐT và kinh tế số.

TP.HCM hiện có hơn 5.680 doanh nghiệp và hộ kinh doanh hoạt động trong lĩnh vực kinh tế ban đêm, tập trung chủ yếu tại các phường trung tâm như Bến Thành, Sài Gòn, Tân Định. Sự phát triển nhanh chóng của lĩnh vực này đã đặt ra nhiều thách thức cho công tác quản lý thuế.

Nhiều doanh nghiệp và hộ kinh doanh hoạt động kinh tế ban đêm tại TP.HCM chủ yếu tập trung trên các tuyến phố trọng điểm như Nguyễn Huệ, Bùi Viện, Lý Tự Trọng, Đề Thám, Phạm Ngũ Lão, Lê Thánh Tôn, Thái Văn Lung… Tại đây, hoạt động mua bán, vui chơi, giải trí, ẩm thực diễn ra nhộn nhịp vào ban đêm.

Các khách sạn, nhà hàng tại phố đi bộ Nguyễn Huệ mở cửa đến nửa đêm, phục vụ món Âu, cocktail, bia nhập khẩu… Đại diện một khách sạn tại đây cho biết: ‘Khoảng 70 – 80% doanh thu ẩm thực đến từ khung giờ sau 17h’.

Theo ông Bùi Quang Trung, trưởng Thuế cơ sở 1, đơn vị đã rà soát và xác định có 5.680 người nộp thuế đang hoạt động kinh tế đêm tại bốn phường trung tâm, gồm 3.550 doanh nghiệp và 2.130 hộ kinh doanh, chiếm lần lượt 13% và 26% tổng số người nộp thuế tại địa bàn.

Trong sáu tháng đầu năm 2025, cơ quan thuế đã lập kế hoạch kiểm tra chuyên đề chống thất thu với 280 doanh nghiệp, truy thu, xử phạt 125 doanh nghiệp với số tiền hơn 11 tỉ đồng, giảm lỗ 112 tỉ đồng, giảm khấu trừ thuế 2,8 tỉ đồng.

Để quản lý thuế hiệu quả, Thuế cơ sở 1 kiến nghị Bộ Tài chính sớm ban hành cơ chế hậu kiểm đối với hoạt động cấp phép kinh doanh, nhằm ngăn chặn tình trạng lợi dụng chính sách thông thoáng để lập nhiều pháp nhân, hộ kinh doanh trùng địa chỉ, ngành nghề, thương hiệu, với mục đích trốn tránh nghĩa vụ thuế, mua bán hóa đơn, gây thất thu ngân sách.

Đồng thời, cơ quan thuế cũng kiến nghị điều chỉnh quy định về phân cấp quản lý thuế theo hướng cho phép các chi nhánh, địa điểm kinh doanh trong lĩnh vực nhà hàng, khách sạn, dịch vụ cao cấp, kinh tế ban đêm thực hiện kê khai, nộp thuế tại nơi trực tiếp hoạt động sản xuất – kinh doanh, theo hình thức hạch toán độc lập.

Khảo sát của Viện Nghiên cứu và Phát triển TP.HCM (HIDS) ghi nhận 40% doanh nghiệp được hỏi có doanh thu ban đêm chiếm hơn 50% tổng doanh thu trong ngày, chủ yếu là nhà hàng – quầy bar, gym và cửa hàng tiện lợi 24h.

Trung bình mỗi khách quốc tế chi 50 USD (hơn 1,3 triệu đồng) cho các hoạt động ban đêm. 86% khách quốc tế chọn đến nhà hàng; hơn 62% đi pub, bar và hơn 44% chọn đến các quán cà phê.

Thuế cơ sở 1 TP.HCM đã thành lập ba tổ thuế chuyên trách nhằm tăng cường quản lý thuế với hoạt động kinh tế đêm, đảm bảo 100% người nộp thuế đã đăng ký kinh doanh đều được đưa vào quản lý thuế.

Các biện pháp kiểm tra chéo doanh thu cũng được áp dụng, bao gồm sử dụng dữ liệu giao dịch tài khoản và thiết bị POS từ ngân hàng, hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, và kiểm tra ngành nghề thực tế so với giấy phép.

Cơ quan thuế tại TPHCM đang đề xuất tích hợp cảnh báo tạm hoãn xuất cảnh đối với những cá nhân chưa hoàn thành nghĩa vụ thuế vào nền tảng định danh điện tử quốc gia VNeID. Mục đích của đề xuất này là nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật thuế và hỗ trợ người nộp thuế tiếp cận thông tin nghĩa vụ thuế một cách dễ dàng hơn.

Trong bản tổng hợp và giải trình về Dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi), Chi cục Thuế khu vực II, thuộc Cục Thuế TPHCM, đề xuất Bộ Công an phối hợp với cơ quan thuế để kết nối và chia sẻ thông tin công dân theo phương thức điện tử. Từ đó, cảnh báo tạm hoãn xuất cảnh đối với những trường hợp chưa hoàn thành nghĩa vụ thuế sẽ được cập nhật và tích hợp trên VNeID.

Việc kết nối và chia sẻ thông tin giữa Bộ Công an và ngành thuế sẽ giúp cảnh báo sớm cho người nộp thuế về nghĩa vụ thuế thông qua ứng dụng VNeID. Điều này không chỉ giúp nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật thuế mà còn hỗ trợ người nộp thuế thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính với Nhà nước một cách chủ động.

Trước khi áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh, cơ quan thuế sẽ thực hiện nhiều biện pháp đôn đốc như gọi điện, gửi email, mời làm việc, gửi thông báo nợ hoặc quyết định cưỡng chế nếu có. Chi cục Thuế khu vực II cũng khuyến cáo người nộp thuế cần chủ động tra cứu nghĩa vụ thuế thường xuyên, nộp thuế đúng hạn và kiểm tra các thông báo nợ, quyết định cưỡng chế hoặc thông báo tạm hoãn xuất cảnh để tránh những rắc rối khi xuất cảnh.

Tạm hoãn xuất cảnh hiện là một trong những biện pháp cưỡng chế nợ được ngành thuế áp dụng với những trường hợp chây ỳ, có dấu hiệu tẩu tán tài sản hoặc bỏ trốn. Theo quy định hiện hành, cá nhân, chủ hộ kinh doanh nợ thuế quá hạn trên 120 ngày từ 50 triệu đồng trở lên sẽ bị tạm hoãn xuất cảnh. Đối với cá nhân là người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp, hợp tác xã, biện pháp này sẽ được áp dụng nếu đơn vị nợ quá hạn trên 120 ngày và từ 500 triệu đồng trở lên.

Cơ quan thuế sẽ thông báo tạm hoãn xuất cảnh bằng phương thức điện tử cho người nộp thuế. Nếu không gửi được thông báo bằng cách này, cơ quan quản lý thuế sẽ thông báo trên trang thông tin điện tử của ngành thuế. Sau 30 ngày, nếu người nộp thuế chưa hoàn thành nghĩa vụ, nhà chức trách sẽ gửi văn bản về việc tạm hoãn xuất cảnh cho cơ quan quản lý xuất nhập cảnh để thực hiện.