Iran đang tích cực tái thiết quân đội, tăng ngân sách quốc phòng và tìm kiếm vũ khí hiện đại để chuẩn bị cho một cuộc chiến kéo dài 10 năm sau xung đột với Mỹ và Israel. Chuẩn tướng Mohammad Reza Ashtiani, Phó Tổng Tham mưu trưởng quân đội Iran, khẳng định Tehran đã chuẩn bị đủ nguồn lực để duy trì chiến sự dài hạn nếu cần thiết.

Trong một phát biểu trên truyền hình nhà nước ngày 14/7, ông Ashtiani nhấn mạnh rằng yếu tố then chốt trong các cuộc đối đầu không chỉ là vũ khí, mà còn là tinh thần chiến đấu. Ông cũng cho biết Iran gần như không bị tổn thất về trang bị trong đợt giao tranh hồi tháng 6. Tehran cũng coi giai đoạn hậu xung đột là thời điểm để thể hiện khả năng chịu đựng chiến lược, đồng thời khẳng định nước này đã sẵn sàng cho các kịch bản đối đầu kéo dài.

Một bước ngoặt quan trọng trong chính sách quốc phòng của Iran là dự luật tăng cường năng lực quân đội và nâng mức chi tiêu quốc phòng đã được thông qua, nhận được sự ủng hộ của 120 nghị sĩ và nhiều khả năng sẽ được thông qua trong kỳ họp tới. Dự luật này sẽ đánh dấu một bước ngoặt trong chính sách quốc phòng của Iran, kết hợp động lực hậu xung đột với nền tảng thể chế và ngân sách được hậu thuẫn mạnh mẽ.

Iran đã thông báo tăng ngân sách quốc phòng lên tới 200% từ tháng 10/2024, nâng tổng chi tiêu quốc phòng dự kiến cho năm 2025 lên 46 tỷ USD – mức cao nhất từ trước đến nay. Nước này cũng tăng cường hợp tác với Nga và tìm kiếm công nghệ phương Tây để hiện đại hóa quân đội. Một báo cáo của Reuters hồi tháng 1/2025 tiết lộ Iran đã mua một số lượng chưa xác định tiêm kích Su-35 do Nga sản xuất.

Ngoài ra, Iran cũng đang tìm cách mua công nghệ tên lửa từ châu Âu. Hoạt động mua sắm thiết bị liên quan tới chương trình tên lửa của Iran tại Đức vẫn ở mức cao và đang tăng lên. Các nỗ lực này không phải không có kết quả, UAV tự sát do Iran sản xuất, được Nga sử dụng tại Ukraine, chứa hơn 50 linh kiện điện tử có xuất xứ phương Tây, được nhập khẩu qua các nước trung gian.

Một trong những sự kiện được cho là có tác động lớn đến thay đổi chiến lược của Iran là vụ không kích nhằm vào cơ sở ngầm bí mật tại Tehran hôm 16/6, vụ việc mà truyền thông nhà nước Iran mô tả là ‘âm mưu ám sát Tổng thống’. Tổng thống Masoud Pezeshkian được cho là bị thương trong lúc thoát ra ngoài qua một hầm khẩn cấp.

Tổng thống Pezeshkian tiết lộ: ‘Israel đã cố gắng ám sát tôi trong cuộc chiến đó’. Vụ việc, nếu được xác thực, không chỉ cho thấy mức độ leo thang của xung đột Israel – Iran mà còn là một yếu tố quan trọng thúc đẩy sự đồng thuận trong bộ máy chính trị Tehran đối với các biện pháp tăng cường phòng thủ, cả về ngân sách lẫn thể chế.

Sự kết hợp giữa các phát biểu cứng rắn, động thái lập pháp và tăng ngân sách quốc phòng cho thấy Iran đang tái cấu trúc toàn diện chiến lược an ninh quốc gia theo hướng ‘chiến tranh bền vững’. Trong học thuyết mới, Iran đặt trọng tâm vào khả năng tự lực, huy động kinh tế trong nước và hợp tác chiến lược với các đối tác như Nga để bù đắp cho sự cô lập quốc tế.

Mỹ cung cấp tên lửa hành trình Tomahawk cho Ukraine: Liệu có khả thi?

Tin đồn về các loại vũ khí mà Mỹ cung cấp cho Ukraine đã trở nên rầm rộ vào cuối tuần qua khi có thông tin Tổng thống Mỹ Donald Trump đang cân nhắc cung cấp cho Kiev tên lửa hành trình Tomahawk. Sau đó, ông Trump đã hỏi Tổng thống Ukraine Zelensky về việc liệu Kiev có tấn công các thành phố quan trọng của Nga hay không nếu họ được cung cấp vũ khí tầm xa của Mỹ.

Mặc dù không phủ nhận cuộc trò chuyện này, nhưng Nhà Trắng đã nhanh chóng có động thái dập tắt những đồn đoán. Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nói rằng ông Trump ‘chỉ đang hỏi một câu hỏi, chứ không khuyến khích Ukraine làm điều đó’.

Thông tin này được đưa ra trong bối cảnh quan hệ Mỹ-Ukraine đang có những thay đổi đáng kể và phương Tây cũng công bố một kế hoạch do NATO hậu thuẫn, theo đó các thành viên liên minh sẽ mua các hệ thống vũ khí do Mỹ sản xuất cho Ukraine.

Theo nhà nghiên cứu Federico Borsari, Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu (CEPA), nếu Mỹ cung cấp tên lửa Tomahawk thì đây chắc chắn sẽ là một sự nâng cấp đáng kể cho kho vũ khí của Ukraine, đặc biệt là về khả năng tấn công tầm xa.

Tên lửa hành trình Tomahawk có tốc độ cận âm, được thiết kế để tấn công chính xác các mục tiêu trên bộ. Tên lửa có tầm hoạt động từ 1.600 đến 2.500 km. Tomahawk được sử dụng lần đầu tiên trong chiến đấu trong Chiến dịch Bão táp Sa mạc của Mỹ năm 1991 và hiện giờ vẫn là loại vũ khí quan trọng trong kho vũ khí tầm xa của Mỹ.

Mỗi quả tên lửa Tomahawk có giá khoảng 2 triệu USD. Tên lửa do tập đoàn Raytheon chế tạo. ‘Tôi cho rằng đây là công cụ chính để Mỹ tấn công các mục tiêu trên bộ ở khoảng cách rất xa, chủ yếu được phóng từ các phương tiện hải quân, chẳng hạn như tàu ngầm và tàu nổi’, ông Borsari lưu ý.

Tomahawk có thể bay ở độ cao thấp và thực hiện các động tác né tránh để giảm thiểu nguy cơ bị đánh chặn. Phiên bản mới nhất của tên lửa có thể được lập trình lại giữa chuyến bay và thậm chí có thể bay lơ lửng trên đầu mục tiêu trước khi tấn công.

Ukraine muốn có Tomahawk vì hiện tại họ đang phụ thuộc vào các loại vũ khí do phương Tây cung cấp như Storm Shadow, vốn đã được sử dụng rất hiệu quả nhưng chỉ có tầm bắn khoảng 250 km. Để thực hiện các cuộc tấn công tầm xa, Ukraine chủ yếu sử dụng máy bay không người lái và các tên lửa như Palianytsia do chính nước này phát triển.

Tuy nhiên, nếu sở hữu tên lửa Tomahawk, Ukraine có thể nhắm vào nhiều mục tiêu hơn tại Nga khi tiến hành các các cuộc tấn công tầm xa, đặc biệt là Moscow và St. Petersburg.

Ông Serhii Bratchuk, phát ngôn viên của Bộ Tư lệnh Chiến dịch phía Nam của quân đội Ukraine cho biết: ‘Đây là một phần của chiến dịch gây áp lực lên hậu cần, hệ thống phòng không và tinh thần của người dân Nga’. Tomahawk sẽ cho phép Ukraine thực hiện các cuộc tấn công chính xác và mạnh mẽ hơn nhiều vào Moscow.

Tuy nhiên, thách thức đối với Kiev là tên lửa Tomahawk ‘không dễ sử dụng’. Ông Vadym Skibitskyi, Phó Giám đốc Cơ quan Tình báo Quân sự Ukraine (HUR), cho rằng: ‘Các phương tiện phóng chính là tàu chiến hoặc máy bay ném bom chiến lược. Chúng tôi không có máy bay ném bom chiến lược nào’.

Nhà phân tích Borsari cho rằng, Ukraine đang thiếu cơ sở hạ tầng hải quân cần thiết cho việc phóng tên lửa Tomahawk từ biển, ngoài ra việc triển khai phiên bản phóng từ mặt đất cũng sẽ đòi hỏi những hoạt động hậu cần phức tạp.

Khi các cuộc thảo luận về vũ khí tầm xa mà phương Tây cung cấp cho Ukraine vẫn tiếp tục, nhiều nhà phân tích cho rằng, có những hệ thống khác khả thi hơn đối với Kiev trong tương lai gần. ‘Khi bàn về các loại vũ khí tiềm năng mà Mỹ có thể cung cấp cho Ukraine với tầm bắn xa hơn ATACMS, chúng ta nên xem xét nhiều loại khác, chẳng hạn như Tên lửa Không đối đất Tầm xa Liên hợp (JASSM). Tên lửa có tầm bắn khoảng 1.000 km, rất mạnh mẽ và có thể là một giải pháp tốt cho Ukraine. Nó dễ dàng tích hợp vào máy bay của Ukraine hơn nhiều so với Tomahawk’, ông Borsari lưu ý.

Tướng Chris Donahue, Tư lệnh Lục quân Mỹ tại châu Âu và châu Phi, mới đây tuyên bố rằng NATO hiện có khả năng chiếm lấy vùng lãnh thổ Kaliningrad của Nga nhanh chóng hơn bao giờ hết. Phát biểu này được đưa ra trong bối cảnh căng thẳng giữa NATO và Nga gia tăng, cùng với việc triển khai chiến lược mới của liên minh quân sự do Mỹ dẫn đầu, nhằm tăng cường khả năng phòng thủ ở sườn phía Đông của châu Âu.

Chiến lược này bao gồm việc tăng cường lực lượng trên bộ, tích hợp sản xuất quốc phòng, và triển khai các hệ thống kỹ thuật số cũng như bệ phóng tiêu chuẩn để phối hợp nhanh chóng trên chiến trường. Ông Donahue nhấn mạnh rằng lãnh thổ trên bộ đang ngày càng trở nên quan trọng và có thể giúp phá vỡ các rào cản phòng thủ của đối phương.

Ông cũng lấy ví dụ về xung đột ở Ukraine để minh họa cho khả năng mới này. Trước đó, một nghị sĩ Nga đã cảnh báo rằng bất kỳ cuộc tấn công nào vào Kaliningrad sẽ được coi là tấn công vào Nga và sẽ đối mặt với các biện pháp trả đũa mạnh mẽ, bao gồm cả vũ khí hạt nhân.

Kaliningrad là một vùng lãnh thổ của Nga, bị tách biệt và không có đường bộ nối trực tiếp với phần còn lại của Nga. Khu vực này được coi là một trong những khu vực quân sự hóa nhất ở châu Âu và là điểm nóng trong quan hệ căng thẳng giữa Nga và NATO.

Gần đây, tình báo phương Tây cũng đưa ra đánh giá rằng Nga có thể tạo ra mối đe dọa quân sự cho các thành viên NATO trong vòng 5 năm tới. Tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelensky, cũng cảnh báo rằng xung đột giữa Nga và Ukraine có thể leo thang thành một cuộc tấn công trực tiếp vào lãnh thổ của NATO.

Trong bối cảnh hiện nay, NATO đang tích cực tăng cường khả năng phòng thủ và tấn công để đối phó với mối đe dọa từ Nga. Việc triển khai chiến lược mới của NATO nhằm tăng cường khả năng phòng thủ ở sườn phía Đông của châu Âu là một phần của nỗ lực này.

Các chuyên gia nhận định rằng, tình hình an ninh ở châu Âu đang trở nên phức tạp hơn bao giờ hết, và các bên cần phải có các biện pháp kiềm chế và đối thoại để tránh xung đột trực tiếp.

Hiện tại, tất cả các bên liên quan đang tích cực theo dõi tình hình và chuẩn bị cho các kịch bản khác nhau. Một điều rõ ràng là, tình hình an ninh ở châu Âu sẽ tiếp tục là một vấn đề nóng trong thời gian tới.