Trong bối cảnh hiện nay, việc phát triển kinh tế gắn liền với trách nhiệm xã hội và bảo vệ thiên nhiên đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa kinh doanh của nhiều doanh nghiệp. Điều này không chỉ được thể hiện qua những lời nói mà còn được các doanh nghiệp cụ thể hóa thông qua các hoạt động thực tế. Công ty CP Phát triển Tùng Lâm là một điển hình cho xu hướng này.

Trao đổi với Doanh Nhân, bà Nguyễn Thị Thu Hà – Phó Chủ tịch thường trực HĐQT Công ty CP Phát triển Tùng Lâm đã chia sẻ về cách mà những giá trị cốt lõi trong văn hóa kinh doanh đã được cụ thể hóa và dẫn dắt doanh nghiệp phát triển, tăng trưởng. Đặc biệt, trong giai đoạn vừa qua, công ty đã tiên phong đầu tư phát triển du lịch văn hóa tại vùng núi Yên Tử – di sản văn hóa thế giới.

Đảm bảo tăng trưởng kinh tế du lịch với bảo tồn những giá trị truyền thống tại một điểm đến nổi tiếng linh thiêng của cả nước quả thực là một sự cân đối, tính toán không dễ dàng với doanh nghiệp. Công ty CP Phát triển Tùng Lâm được tỉnh Quảng Ninh giao thực hiện dự án Trung tâm văn hóa Trúc Lâm ngay dưới chân núi Yên Tử. Đây là dự án có thể tiếp biến những giá trị văn hóa của vùng núi linh thiêng, các giá trị tinh thần của thiền phái Trúc Lâm cũng như Phật hoàng Trần Nhân Tông – một trong những niềm tự hào của dân tộc Việt Nam.

Trong quá trình thực hiện, công ty đã kỳ công nghiên cứu và tìm kiếm nhiều đối tác, chuyên gia nước ngoài hướng đến mục tiêu vừa đảm bảo tăng trưởng kinh tế vừa bảo tồn, lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống. Trung tâm văn hóa Trúc Lâm với Legacy Yên Tử – Mgallery và Làng Nương Yên Tử là công trình chứa đựng giá trị văn hóa đặc sắc vốn có của vùng núi Yên Tử.

Phát triển du lịch xanh bền vững cần sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và sự đồng hành của cộng đồng. Công ty đã lan tỏa giá trị cốt lõi trong văn hóa kinh doanh đến địa phương và cộng đồng. Doanh nghiệp không chỉ là một thành tố của điểm đến, doanh nghiệp không chỉ phát triển độc lập mà cần lan tỏa giá trị văn hóa kinh doanh ra cộng đồng.

Giá trị cốt lõi của văn hóa kinh doanh không vô hình mà chính là yếu tố nội tại quan trọng ‘mở đường’, dẫn dắt doanh nghiệp tăng trưởng. Tiền thân của công ty CP Tùng Lâm là công ty xuất nhập khẩu Quảng Ninh – một doanh nghiệp nhà nước. Từ nhiều năm qua, trong tâm thức các thế hệ lãnh đạo doanh nghiệp luôn thống nhất sứ mệnh, quan điểm: phát triển kinh tế không chỉ quan tâm đến hiệu quả, lợi nhuận mà luôn gắn liền với việc bảo tồn, phát huy các giá trị truyền thống, tôn trọng thiên nhiên và có trách nhiệm với môi trường.

Nhìn chung, Công ty CP Phát triển Tùng Lâm đã thể hiện một mô hình kinh doanh bền vững, vừa đảm bảo tăng trưởng kinh tế vừa góp phần bảo tồn và lan tỏa giá trị văn hóa truyền thống. Đây là một hướng đi đáng được ghi nhận và nhân rộng trong cộng đồng doanh nghiệp hiện nay.

Các chuyên gia phục chế tại Italia đã thực hiện việc tháo dỡ bức tranh ‘Đứa trẻ di cư’ của nghệ sĩ đường phố nổi tiếng Banksy, nhằm mục đích bảo tồn tác phẩm nghệ thuật độc đáo này. Dự kiến trong tương lai, bức tranh sẽ được trưng bày trước công chúng trong các sự kiện văn hóa miễn phí.

Công tác di dời được tiến hành vào đêm ngày 23/7 vừa qua, dưới sự giám sát của chuyên gia phục chế Federico Borgogni. Trước đó, ông đã thực hiện việc làm sạch bụi và bề mặt bức tranh, nhằm chuẩn bị cho quá trình phục chế và bảo tồn.

Bức tranh ‘Đứa trẻ di cư’ xuất hiện vào tháng 5 năm 2019 trên tường tòa nhà Palazzo San Pantalon, thành phố Venice, trong thời gian diễn ra triển lãm nghệ thuật Biennale. Tác phẩm mô tả một đứa trẻ di cư đang đứng ngập chân trong nước kênh, mặc áo phao và cầm một quả pháo khói màu hồng neon. ngay sau khi xuất hiện, bức tranh đã thu hút sự chú ý của nhiều người, đặc biệt là sau khi Banksy xác nhận đây là tác phẩm của mình.

Trong 6 năm qua, bức tranh đã trở thành một điểm thu hút du khách. Tuy nhiên, tác phẩm cũng đã chịu tác động của nước và muối, dẫn đến tình trạng hư hại. Khoảng 1/3 tác phẩm đã bị hư hại, làm giảm đi giá trị nghệ thuật và sự bền vững của tác phẩm.

Sau khi phục chế, bức tranh sẽ được trưng bày tại các sự kiện văn hóa miễn phí, giúp công chúng có thể tiếp cận và chiêm ngưỡng tác phẩm độc đáo này. Việc này không chỉ giúp bảo tồn tác phẩm nghệ thuật, mà còn giúp quảng bá giá trị văn hóa và nghệ thuật đường phố.

Quá trình phục chế và bảo tồn bức tranh ‘Đứa trẻ di cư’ là một nỗ lực nhằm giữ gìn và phát huy giá trị của tác phẩm nghệ thuật đường phố. Đây cũng là một cơ hội để công chúng tiếp cận và hiểu rõ hơn về tác phẩm nghệ thuật độc đáo này.

Công tác bảo tồn di tích cổ đang đối mặt với nhiều thách thức, và việc ứng dụng kỹ thuật in rập thủ công đã trở thành một giải pháp sáng tạo và hiệu quả. Tại chùa Keo Hành Thiện, một công trình Phật giáo cổ tiêu biểu của vùng đồng bằng Bắc Bộ, kỹ thuật này đã được sử dụng để lưu giữ lại các chi tiết, hoa văn, họa tiết và chữ khắc trên các bức phù điêu, bia đá và cấu kiện gỗ.

Chùa Keo Hành Thiện là một trong những di tích lịch sử và văn hóa quan trọng của Việt Nam, gắn liền với Thiền sư Dương Không Lộ, vị Quốc sư thời Lý. Đây không chỉ là trung tâm sinh hoạt tín ngưỡng mà còn là nơi chứa đựng kho tàng văn hóa kiến trúc độc đáo. Trải qua hàng trăm năm, nơi đây vẫn bảo lưu được nhiều hạng mục kiến trúc nghệ thuật truyền thống thời Lê – Nguyễn, với hệ thống phù điêu, hoa văn chạm khắc và bia ký có giá trị lịch sử, mỹ thuật đặc biệt.

Tuy nhiên, như nhiều di tích cổ khác, Chùa Keo Hành Thiện cũng đối mặt với những thách thức lớn trong công tác bảo tồn, do tác động của thời gian, môi trường và hoạt động con người. Những chi tiết chạm khắc quý trên bộ khung kiến trúc gỗ như hình linh thú, lân nghê, hoa lá thiêng,… cho đến các mảng chạm trên đá đang đứng trước nguy cơ dần bị bào mòn, xuống cấp.

Trước thực trạng đó, năm 2023, một dự án Số hóa di sản làng Hành Thiện quy mô đã và đang được triển khai tại đây, với sự tham gia của các chuyên gia bảo tồn, các nhà nghiên cứu, kiến trúc sư, nghệ nhân và đội ngũ công nghệ. Dự án không chỉ nhằm mục đích bảo tồn di tích mà còn tạo ra một không gian trải nghiệm văn hóa mới mẻ cho cộng đồng.

Một trong những hoạt động nổi bật của dự án là triển lãm “Hành Thiện 200 năm danh xưng”, tổ chức nhân dịp kỷ niệm hai thế kỷ ngôi làng mang tên Hành Thiện. Triển lãm đã trưng bày nhiều bản rập văn bia cổ, tranh ký họa, tranh ảnh tư liệu gốc về chùa Keo và các sản phẩm văn hóa được hình thành từ tư liệu in rập, thu hút sự quan tâm đặc biệt của người dân địa phương và du khách.

In rập là phương pháp lưu giữ chính xác những chi tiết gốc, đồng thời tạo nên một lối tiếp cận giàu cảm xúc và thẩm mỹ với di sản. Mỗi bản rập thủ công trở thành sợi dây kết nối giữa hiện vật và cộng đồng, giữa nghệ thuật cổ truyền và công nghệ hiện đại.

Không chỉ tại chùa Keo Hành Thiện, kỹ thuật in rập thủ công còn được chuyển thể thành một hoạt động giáo dục, nghệ thuật, truyền cảm hứng đến cộng đồng tại Quần thể Danh thắng Tràng An. Tại đây, du khách có thể tận tay thực hiện một bản in rập truyền thống trên giấy dó, từ khâu pha màu, đặt khuôn, dùng con rập bọc vải và con lăn để in rập tranh.

Qua hoạt động này, không chỉ giúp du khách hiểu hơn về lịch sử, văn hóa và nghệ thuật truyền thống, mà còn tạo ra một không gian trải nghiệm văn hóa mới mẻ, nơi mà di sản trở nên gần gũi và sống động hơn. Mỗi bản in rập đều là “độc bản” bởi mỗi thao tác, mỗi lần chạm mực, mỗi sắc độ màu đều mang dấu ấn cá nhân, ghi lại những khoảnh khắc sáng tạo khác nhau của mỗi người.

Có thể thấy, khi được thiết kế phù hợp, in rập, từ một kỹ thuật bảo tồn khoa học, có thể trở thành phương thức truyền tải, lan tỏa văn hóa sống động, bền vững. Mỗi bản tranh nhỏ là một lát cắt của ký ức văn hóa, góp phần đưa di sản đến gần hơn với đời sống thường nhật. Trải nghiệm bằng tay, hiểu bằng tâm và mang đến những giá trị đích thực, đó là hành trình “chạm tay vào di sản” theo đúng nghĩa.

Chuyển đổi số trong hoạt động bảo tàng đang trở thành xu hướng tất yếu trên toàn cầu, nhằm hiện đại hóa công tác bảo tồn di sản, tăng cường khả năng tiếp cận và hội nhập vào kỷ nguyên số. Tại Việt Nam, nhiều bảo tàng vẫn đang hoạt động theo mô hình truyền thống, và việc tích hợp công nghệ số vào hoạt động bảo tàng vẫn còn nhiều thách thức.

TS Nguyễn Anh Minh, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, đã chia sẻ quan điểm về sự cần thiết của việc thành lập phòng chuyển đổi số trong các bảo tàng tại Việt Nam, sau chuyến đi học tập và trao đổi kinh nghiệm bảo tồn di sản tại Ba Lan. Theo ông, đây là bước đi quan trọng để hiện đại hóa công tác bảo tàng, bảo tồn di sản một cách bền vững, và thu hút công chúng thế hệ mới.

Ba Lan là một quốc gia có hệ thống bảo tàng hiện đại và năng động tại Đông Âu, nơi mà việc thành lập phòng chuyển đổi số đã trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động của các bảo tàng. Phòng chuyển đổi số tại các bảo tàng Ba Lan thực hiện nhiều nhiệm vụ chuyên biệt, bao gồm số hóa hiện vật, xây dựng và cập nhật cơ sở dữ liệu, cũng như đăng tải nội dung lên các nền tảng số.

Một điểm đáng chú ý trong mô hình của Ba Lan là việc trang bị studio chụp ảnh chuyên nghiệp cho các bảo tàng. Những studio này được trang bị hệ thống ánh sáng chuẩn bảo tàng và máy ảnh hiện đại với độ phân giải cao, giúp số hóa chi tiết từng hiện vật và tác phẩm nghệ thuật với chất lượng cao.

Quá trình số hóa và cập nhật dữ liệu lên hệ thống nền tảng số giúp lưu giữ toàn bộ hiện vật, hình ảnh, và tư liệu của bảo tàng. Điều này không chỉ giúp bảo tàng bảo tồn di sản mà còn tạo điều kiện chia sẻ thông tin với các chuyên gia, nhà nghiên cứu, sinh viên, và công chúng trong nước và quốc tế.

Ở Việt Nam, mặc dù nhận thức về tầm quan trọng của chuyển đổi số trong hoạt động bảo tàng đang tăng cao, nhưng phần lớn các bảo tàng vẫn hoạt động theo mô hình truyền thống và chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số. Các chuyên gia cho rằng, nếu không có bước nhảy vọt về công nghệ, các bảo tàng sẽ khó bắt kịp nhu cầu và tâm lý tiếp cận mới của công chúng.

Một trong những rào cản lớn là sự thiếu hụt nguồn lực và hạ tầng công nghệ để triển khai chuyển đổi số một cách đồng bộ và bền vững. Hầu hết việc số hóa hiện vật tại các bảo tàng Việt Nam, nếu có, thường được thực hiện một cách rời rạc, thông qua các dự án ngắn hạn và thuê ngoài, dẫn đến dữ liệu thiếu đồng bộ, không bảo mật, và khó duy trì.

Do đó, việc thành lập một quỹ chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo tàng tại Việt Nam được xem là giải pháp cần thiết. Quỹ này sẽ tạo ra nguồn lực ổn định để hỗ trợ các bảo tàng hình thành phòng chuyển đổi số, triển khai số hóa hiện vật, xây dựng cơ sở dữ liệu, và phát triển nền tảng trưng bày số một cách bài bản và bền vững.

Để bắt kịp xu thế phát triển chung của bảo tàng thế giới, việc tích hợp công nghệ số và thành lập phòng chuyển đổi số không còn là sự lựa chọn mà là yêu cầu cấp thiết đối với các bảo tàng ở Việt Nam. Bằng cách này, các bảo tàng Việt Nam có thể hiện đại hóa hoạt động, tăng cường khả năng tiếp cận di sản, và đóng góp vào sự phát triển bền vững của lĩnh vực văn hóa trong kỷ nguyên số.

…

Làng Yên Lạc, nằm trong xã Hạ Bằng, hiện lên như một bức tranh sinh động và bình yên về một làng quê Việt Nam truyền thống. Hình ảnh cây đa, giếng nước và sân đình quen thuộc đã trở thành biểu tượng của cuộc sống nông thôn, gắn liền với lịch sử và cuộc sống của nhiều thế hệ người dân nơi đây. Và nổi bật trong bức tranh đó là cây đa 9 gốc, một biểu tượng sống của làng quê Việt Nam với tuổi thọ hơn 500 năm.

Cây đa 9 gốc hiện diện tại đình làng Yên Lạc, bên dòng sông Tích Giang hiền hòa. Theo ghi chép của sử sách, cây đa được trồng vào năm Hồng Đức nguyên niên, 1469, cùng thời điểm dựng đình. Truyền thuyết dân gian cũng kể rằng cây đa này vô cùng thiêng liêng, đã che chở và hỗ trợ 3 vị tướng của làng, giúp vua Hùng bảo vệ được bờ cõi Văn Lang trong thời kỳ dựng nước. Qua hơn 500 năm tồn tại, cây đa ban đầu chỉ có một gốc, nhưng hiện nay đã phát triển thêm 8 gốc nữa.

Cây đa 9 gốc đã trải qua nhiều trận bão lớn, nhưng vẫn đứng vững, không bao giờ bị gãy. Chỉ thỉnh thoảng, những cành đa lâu ngày bị mục mới tự gãy xuống. Trong những năm chiến tranh, dù giặc đã tàn phá nhiều nơi trong thành phố, cây đa 9 gốc vẫn nguyên vẹn. Cây chưa bao giờ bị sâu bệnh hay bị tàn phá bởi bất kỳ nguyên nhân nào. Sự tồn tại của cây đa 9 gốc như một minh chứng cho sức sống mãnh liệt và giá trị bền vững của văn hóa truyền thống Việt Nam.

Trong quá trình thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, xã Hạ Bằng ngày càng trở nên giàu đẹp. Cùng với sự phát triển kinh tế và hoàn thiện cơ sở hạ tầng, chính quyền và nhân dân trong xã luôn ý thức giữ gìn và phát huy giá trị những di sản mà cha ông đã để lại. Chính quyền và nhân dân xã Hạ Bằng luôn chú trọng bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp làm nền tảng cho sự phát triển.

Bà Nguyễn Kim Loan, Chủ tịch UBND xã Hạ Bằng, cho biết: “Gắn với xây dựng nông thôn mới, chính quyền và nhân dân xã Hạ Bằng luôn chú trọng bảo tồn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp làm nền tảng cho sự phát triển. Từ ngàn xưa, hình ảnh cây đa, bến nước, sân đình đã trở thành biểu trưng đẹp đẽ trong tâm trí của người Việt về một làng quê thanh bình.”

Mỗi dịp lễ hội, các tổ chức như hội phụ nữ, thanh niên, thiếu nhi, cựu binh Yên Lạc lại tụ họp dưới tán đa này, duy trì nếp sống làng quê. Cây đa vì thế giống như một chứng nhân lặng lẽ, lưu giữ những ký ức, truyền thống tốt đẹp trong dòng chảy không ngừng của sự đổi thay và phát triển.