Cục Di sản Văn hóa, thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, vừa phát đi yêu cầu đến các địa phương nhằm tăng cường các biện pháp bảo vệ và phòng chống nguy cơ trộm cắp hiện vật tại các bảo tàng và di tích trên toàn quốc. Yêu cầu này được đưa ra trong bối cảnh tình trạng mất cắp hiện vật, bao gồm cả những hiện vật và cổ vật có giá trị cao, tại một số bảo tàng và di tích đã liên tục được các cơ quan quản lý Nhà nước cảnh báo.

Trong công văn gửi đến các địa phương, Cục Di sản Văn hóa yêu cầu rà soát lại các phương án và biện pháp phòng chống đối với nguy cơ trộm cắp hiện vật tại các bảo tàng và di tích. Bên cạnh đó, các đơn vị cũng được yêu cầu tăng cường chủ động ứng phó với tình hình thiên tai và khí hậu diễn biến phức tạp, bất thường, tiềm ẩn nguy cơ rủi ro đối với việc giữ gìn và bảo vệ di sản văn hóa, di tích, bảo tàng và hiện vật.

Cục Di sản Văn hóa cũng đề nghị các địa phương thực hiện một số biện pháp cụ thể, bao gồm tăng cường rà soát các phương án và biện pháp phòng chống thiên tai, cháy, nổ và trộm cắp. Các bảo tàng và di tích cần kiểm tra, bảo dưỡng và duy trì thường xuyên trang thiết bị kỹ thuật nhằm bảo vệ và bảo đảm tuyệt đối an toàn cho tài liệu và hiện vật đang được lưu giữ và trưng bày, đặc biệt trong mùa mưa bão.

Các địa phương, đặc biệt là những nơi có cơn bão số 3 đi qua, được yêu cầu khẩn trương kiểm tra, đánh giá và sớm có biện pháp khắc phục hậu quả gây ra đối với các di tích và bảo tàng trên địa bàn. Các biện pháp gia cố, gia cường và xử lý các khu vực có nguy cơ sạt lở, các thiết bị kỹ thuật bị hư hỏng, có khả năng gây cháy, nổ… cần được triển khai để bảo đảm an toàn cho công trình di tích, bảo tàng, hiện vật và người sử dụng.

Ngoài ra, Cục Di sản Văn hóa cũng yêu cầu đánh giá và rà soát toàn bộ hiện trạng công trình bảo tàng, di tích, khu trưng bày ngoài trời, công trình phụ trợ liên quan và toàn bộ hệ thống cây xanh,… để xây dựng phương án xử lý phòng ngừa và ngăn chặn nguy cơ hư hại và mất an toàn.

Về phòng chống nguy cơ mất hiện vật, Cục Di sản Văn hóa yêu cầu tăng cường tuyên truyền và phổ biến kiến thức cho đội ngũ nhân viên bảo tàng, ban quản lý di tích, người trực tiếp trông coi di tích và khách tham quan. Đồng thời, phân công lãnh đạo trực tại bảo tàng và di tích để bảo đảm việc theo dõi, giám sát và ứng phó kịp thời với các nguy cơ rủi ro…

Các biện pháp trên nhằm đảm bảo an toàn cho di sản văn hóa và hiện vật tại các bảo tàng và di tích trên toàn quốc. Thông tin chi tiết về các yêu cầu và biện pháp có thể được tham khảo tại trang web của Cục Di sản Văn hóa.

Công nghệ 4.0 đang đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa tại Việt Nam. Việc ứng dụng công nghệ vào các bảo tàng và di tích lịch sử đã giúp không gian văn hóa trở nên sống động và hấp dẫn hơn, đặc biệt là đối với thế hệ trẻ.

Tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, công nghệ 4.0 đã được áp dụng để biến những tác phẩm nghệ thuật thành ‘câu chuyện hình ảnh sống’, cho phép người xem tương tác và khám phá một cách sâu sắc hơn. Từ năm 2021, lượng khách trẻ đến bảo tàng đã tăng vọt lên 40% tổng lượng khách tham quan, không chỉ để học hỏi mà còn chia sẻ trải nghiệm trên mạng xã hội, tạo ra hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ.

Văn Miếu – Quốc Tử Giám cũng là một điểm đến nổi bật với việc ứng dụng công nghệ 4.0 trong việc tái hiện truyền thống khoa cử xưa qua công nghệ 3D mapping, thực tế tăng cường (AR) và trí tuệ nhân tạo (AI). Hệ thống trợ lý du lịch ảo, tour tham quan ảo 3D, và trải nghiệm VR360 giúp khách tham quan khám phá di tích ở mọi lúc, mọi nơi. Các buổi trình diễn ánh sáng 3D mapping ban đêm tại Văn Miếu đã biến nơi này thành một không gian văn hóa sáng tạo, giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, thu hút đông đảo du khách.

Việc ‘đánh thức’ di sản bằng công nghệ không chỉ là xu hướng mà đang trở thành sứ mệnh chung, giúp mỗi di sản có cơ hội kể lại câu chuyện của mình theo ngôn ngữ mới, lay động và lan tỏa trong cộng đồng số. Qua đó, công nghệ 4.0 không chỉ giúp bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa mà còn góp phần quảng bá văn hóa Việt Nam ra thế giới, tăng cường giao lưu văn hóa giữa các quốc gia.

Hiện nay, nhiều di tích lịch sử và bảo tàng tại Việt Nam đã và đang áp dụng công nghệ 4.0 để đổi mới và nâng cao chất lượng trải nghiệm cho khách tham quan. Điều này không chỉ giúp thu hút khách du lịch mà còn giáo dục và nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc bảo tồn di sản văn hóa cho thế hệ trẻ.

Chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo tàng và di tích đang trở thành xu hướng mới tại Đà Nẵng. Các thiết chế văn hóa như bảo tàng đang thay đổi mô hình từ thuần trưng bày truyền thống sang giao diện hiện đại, cởi mở, nhằm cung cấp cho du khách tham quan nhiều thông tin hữu ích hơn. Việc ứng dụng công nghệ cao vào hoạt động chuyên môn đã giúp các bảo tàng và di tích trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trở nên sống động và gần gũi hơn với đời sống hiện đại.

Bảo tàng Đà Nẵng là một trong những đơn vị đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ vào hoạt động bảo tàng. Với việc triển khai đề án xây dựng bản đồ di sản Đà Nẵng, bảo tàng đã cập nhật 2D, 3D tất cả các di sản, di tích danh thắng trên địa bàn. Đây là dữ liệu số quan trọng giúp bảo tàng cập nhật toàn bộ những thay đổi về thực trạng của các di tích trên địa bàn và có cơ sở dữ liệu để đưa ra giải pháp bảo tồn, tu bổ một cách nguyên bản. Đặc biệt, mỗi hiện vật sẽ được gắn chip điện tử để dễ dàng quản lý và bảo vệ. Bảo tàng Đà Nẵng cũng đang phối hợp với Công ty CP trí tuệ nhân tạo Việt Nam – AIAIVN thực nghiệm các công nghệ ứng dụng như robot Lumi, ứng dụng tra cứu thông tin và triển khai thử nghiệm ứng dụng thuyết minh đa ngôn ngữ gồm tiếng Anh, Trung, Pháp, Hàn, Nhật, Nga.

Không chỉ Bảo tàng Đà Nẵng, hệ thống bảo tàng, di tích trên địa bàn thành phố Đà Nẵng bắt đầu chú trọng ứng dụng công nghệ trong hoạt động chuyên môn, như số hóa hiện vật, thuyết minh tự động đa ngôn ngữ, triển lãm online, giờ học trực tuyến. Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng đã ra mắt không gian triển lãm trực tuyến “DNFam Online Gallery”, cho phép công chúng tham quan và thưởng lãm từ xa.

Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng cũng đã ứng dụng công nghệ thành công vào việc chọn lọc, bảo quản, trưng bày hiện vật. Với việc ứng dụng công nghệ AI (gắn RFID) để theo dõi, cảnh báo cho các bảo vật, triển khai hệ thống camera thông minh tích hợp công nghệ AI, cho phép nhận diện hình ảnh và phân tích hành vi theo thời gian thực.

Các chuyên gia cho rằng, chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo tàng và di tích là rất quan trọng để tăng sự trải nghiệm của khách tham quan, tính giáo dục và việc đưa bảo tàng đến với du khách. Việc số hóa tất cả các hiện vật và điểm đến, xây dựng hệ thống công nghệ để hiểu được nhu cầu của khách nhằm có những gợi ý mang tính cá nhân hóa là điều cần thiết.

Trong tương lai, các bảo tàng và di tích trên địa bàn thành phố Đà Nẵng sẽ tiếp tục được đầu tư và ứng dụng công nghệ để phục vụ công chúng tốt hơn.