Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi thể chế nhằm xây dựng một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và tăng tốc Chính phủ số hóa, Quốc hội và Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản pháp luật và nghị quyết quan trọng. Mục tiêu là tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của đất nước thông qua việc đổi mới và hoàn thiện thể chế. Tuy nhiên, thách thức lớn hiện nay nằm ở việc cải cách hành vi công vụ, một yếu tố then chốt quyết định hiệu quả của các chính sách mới.
PGS.TS Bế Trung Anh, Ủy viên và là đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Công tác đại biểu, nhấn mạnh rằng cải cách hành vi công vụ là điều cần thiết để đảm bảo hiệu quả của cải cách thể chế. Nếu không có sự thay đổi trong hành vi công vụ, các cải cách thể chế chỉ dừng lại ở mức văn bản mà không thể hiện thực hóa. Ông cho rằng chuyển đổi thể chế không chỉ bao gồm việc thay đổi nội dung văn bản pháp luật mà còn liên quan đến quá trình thay đổi cách thức tổ chức quyền lực, phân công trách nhiệm và phương thức tương tác giữa Nhà nước với người dân. Điều này đòi hỏi một sự thay đổi trong cách thức làm việc của bộ máy công vụ, từ quản lý sang phục vụ.
Hiện nay, vẫn còn nhiều biểu hiện của quán tính thể chế và hành vi công vụ lỗi thời, như tâm lý ‘xin – cho’, sợ trách nhiệm, chờ hướng dẫn dưới luật. Những biểu hiện này gây ra nhiều khó khăn trong việc triển khai các chính sách mới. Để giải quyết vấn đề này, PGS.TS Bế Trung Anh đề xuất một tổ hợp giải pháp đồng bộ. Điều này bao gồm tái thiết kế văn hóa công vụ dựa trên tư duy phục vụ, gắn chỉ số hài lòng với đánh giá cán bộ, cải tiến hệ thống phản hồi công dân, đưa tiếp cận số vào chính sách công vụ và khuyến khích thử nghiệm đổi mới hành chính.
Ông cũng nhấn mạnh rằng không thể kỳ vọng một bộ máy hành chính có thể ‘cất cánh’ chỉ bằng việc thay đổi luật. Cải cách hành vi công vụ phải đi cùng với cải cách thể chế. Nếu thể chế là đường băng, thì hành vi công vụ là động cơ. Không có động cơ đủ mạnh, bộ máy sẽ không thể cất cánh. Thực tế cho thấy, cải cách hành vi công vụ là khâu ít được để ý nhưng lại là chìa khóa thành công trong quá trình thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng.
Mọi thiết kế thể chế cần đi kèm cơ chế thực thi linh hoạt và bộ chỉ số giám sát hành vi cụ thể. Cần có một cách nhìn rõ ràng và cụ thể về giải pháp đột phá về thể chế và tổ chức để buộc bộ máy thực thi thay đổi hành vi thực chất. Điều này không chỉ đạt được bằng lời kêu gọi, mà bằng cơ chế giám sát, kiểm soát quyền lực và gắn trách nhiệm cán bộ với kết quả hỗ trợ khu vực tư nhân. Chỉ khi hành vi công vụ được cải cách sâu sắc, đồng bộ và có hệ thống, những khát vọng phát triển mà các nghị quyết của Đảng và pháp luật của Quốc hội vạch ra mới có thể trở thành hiện thực. Khi đó, cải cách thể chế mới đi đến đích cuối cùng: thay đổi đời sống người dân và nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia.
Việc cải cách hành vi công vụ và hoàn thiện thể chế đang là một quá trình không ngừng nghỉ. Với sự cam kết và nỗ lực từ tất cả các bên liên quan, Việt Nam có thể kỳ vọng vào một tương lai với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa phát triển mạnh mẽ và một hệ thống quản trị quốc gia hiệu quả hơn.
Thông tin thêm về cải cách hành chính tại Việt Nam có thể được tìm thấy tại các trang thông tin điện tử của Chính phủ Việt Nam và các nguồn thông tin chính thống khác. Những thông tin này cung cấp cái nhìn sâu sắc về các nỗ lực cải cách và hướng phát triển của đất nước trong thời gian tới.
