Thị trường chứng khoán đóng vai trò quan trọng trong việc huy động vốn cho nền kinh tế, và để đảm bảo kênh này hoạt động hiệu quả, cần có chính sách thuế được thiết kế nhằm thực hiện cải cách thực chất. Điều này không chỉ giúp phù hợp với năng lực thực thi mà còn củng cố nội lực cho phát triển bền vững. Gần đây, đề xuất thu thuế ngay với cổ phiếu thưởng và cổ tức bằng cổ phiếu đã gây ra nhiều tranh cãi trong cộng đồng chuyên gia và nhà đầu tư.
Các chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh Chính phủ đang nỗ lực thu hút dòng vốn cá nhân vào chứng khoán, việc đánh thuế ngay khi nhận cổ phiếu thưởng có thể tạo ra tâm lý e ngại đối với nhà đầu tư. Điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của thị trường chứng khoán, vốn đang được kỳ vọng là một kênh huy động vốn quan trọng cho nền kinh tế. Do đó, đề xuất này cần được xem xét lại một cách cẩn thận, đảm bảo rằng chính sách thuế được thiết kế để khuyến khích, chứ không cản trở, sự phát triển của thị trường.
Ông Nguyễn An Huy, cố vấn tài chính cấp cao tại FIDT, nhận định rằng chính sách thuế chứng khoán hiện hành của Việt Nam đã tiệm cận thông lệ quốc tế nhưng vẫn tồn tại sự bất cập khi so sánh với các loại tài sản khác như bất động sản. Ông lấy ví dụ về thuế thừa kế, trong đó cổ phiếu thừa kế phải chịu mức thuế 10%, trong khi tài sản bất động sản thừa kế giữa các thành viên gia đình trực hệ được miễn hoàn toàn thuế thu nhập cá nhân. Sự bất công bằng này có thể dẫn đến sự phân biệt không hợp lý giữa các loại hình đầu tư, gây ảnh hưởng đến quyết định của nhà đầu tư.
Chuyên gia này nhấn mạnh rằng nếu mục tiêu là xây dựng thị trường vốn mạnh, nơi người dân có thể đầu tư bền vững, thì chính sách thuế cần đảm bảo công bằng và nhất quán. Ở một số quốc gia như Singapore, chính phủ đã áp dụng chính sách thuế ưu đãi cho thị trường chứng khoán, như không áp dụng thuế lãi vốn đối với các giao dịch chứng khoán và đã bãi bỏ thuế thừa kế từ năm 2008, tạo môi trường đầu tư thuận lợi cho nhà đầu tư. Đối với Việt Nam, ông Huy cho rằng hiện tại chưa cần có cơ chế quá ưu đãi với thị trường chứng khoán, chỉ cần đảm bảo tương đối công bằng khi so sánh với bất động sản là hợp lý.
Một số đề xuất khác cho rằng nên cho phép nhà đầu tư chọn giữa cách tính 0,1% trên giá trị bán hoặc 20% trên phần lãi ròng khi đầu tư chứng khoán. Điều quan trọng là phát triển thị trường chứng khoán cần đi theo lộ trình có chiều sâu, không thể đốt cháy giai đoạn. Việc xây dựng một thị trường chứng khoán phát triển bền vững đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng và đúng đắn trong việc thiết kế các chính sách thuế.
Chính phủ đang xem xét các ý kiến về mức giảm trừ gia cảnh, thuế thu nhập bán chứng khoán, bất động sản trong dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân. Việc hoàn thiện chính sách thuế cho thị trường chứng khoán không chỉ giúp tăng cường sự hấp dẫn của thị trường đối với nhà đầu tư mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.
