Cỏ năn tượng, một loài thực vật ngập mặn đặc hữu tại Đồng bằng sông Cửu Long, đang nổi lên như một giải pháp tiềm năng để phát triển kinh tế bền vững và thân thiện với môi trường. Với khả năng sinh trưởng mạnh mẽ trong môi trường mặn và lợ, loại cỏ này không chỉ hỗ trợ đa dạng sinh học mà còn mang lại lợi ích kinh tế đáng kể cho người dân địa phương.
Tiến sĩ Dương Văn Ni, chuyên gia hàng đầu về đa dạng sinh học và là Chủ tịch kiêm Giám đốc Quỹ Bảo tồn Mekong, đã nhận thấy tiềm năng của cỏ năn tượng từ nhiều năm trước. Loại cỏ này có khả năng đặc biệt với thân rỗng, giúp dẫn khí oxy từ không khí xuống rễ, tạo điều kiện cho vi sinh vật có lợi phát triển và hạn chế sự phát triển của rong tảo gây hại.
Theo Quỹ Bảo tồn Mekong, mô hình kết hợp trồng năn tượng với nuôi tôm, cua quảng canh đã chứng minh rằng môi trường nuôi tự nhiên được cải thiện, giúp tôm lớn nhanh hơn và giảm dịch bệnh. Đây là một phương pháp ‘sống hài hòa với tự nhiên’ thay vì cố gắng áp đặt ý chí của con người lên môi trường.
Tại tỉnh Sóc Trăng, mô hình trồng và khai thác năn tượng đã được triển khai và mở rộng từ vài chục hộ gia đình lên hàng trăm hộ. Người dân có thể thu hoạch khoảng 2 tấn cỏ tươi mỗi vụ từ 1.000m² đất, sau khi phơi còn 1 tấn khô, với chi phí đầu vào gần như không đáng kể.
Từ nguồn nguyên liệu cỏ năn tượng, người dân địa phương, chủ yếu là phụ nữ, đã tạo ra các sản phẩm thủ công như giỏ, túi, khay… Mỗi tuần, một người có thể kiếm thêm từ 400.000 đến 500.000 đồng, một khoản thu nhập đáng kể và bền vững cho vùng nông thôn.
Mô hình phát triển kinh tế từ cây năn tượng đã lan rộng và được tiếp nhận bởi nhiều tổ chức và doanh nghiệp. Hội Phụ nữ huyện Mỹ Xuyên đã thành lập hàng chục tổ hợp tác đan lát, sản xuất hàng nghìn sản phẩm thủ công mỗi tuần. Công ty VietnamHousewares đang xây dựng một chuỗi cung ứng khép kín, từ vùng nguyên liệu đến sản phẩm cuối cùng, để xuất khẩu sang các thị trường cao cấp như Hoa Kỳ, Nhật Bản và châu Âu.
Cỏ năn tượng không chỉ có tiềm năng trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ mà còn có thể ứng dụng trong ngành nội thất công nghiệp, sản xuất viên nén sinh học, bột giấy và vật liệu cách âm. Để đánh thức tiềm năng này, Việt Nam cần xây dựng vùng nguyên liệu tập trung, kết hợp với các tổ chức khoa học, hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp để dẫn dắt thị trường.
Không chỉ dừng lại ở các doanh nghiệp lớn, cỏ năn tượng còn trở thành nguồn cảm hứng khởi nghiệp cho nhiều bạn trẻ, đặc biệt là những người muốn gắn bó với tài nguyên bản địa và phát triển bền vững.
